نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته کارشناسی ارشد تاریخ اسلام و دبیر آموزش و پرورش

چکیده

حاکمان دنبلی خوی، که به عنوان حاکمان بخشی از آذربایجان از طرف حکومت مرکزی ایران برگزیده می‌شدند، در حوزه حاکمیت خود استقلال داشتند و گر چه گونه‌ای حکومت موروثی محلی ایجاد کرده بودند، در دوره صفویهدر زمینه روابط با عثمانی از پادشاهان این سلسله پیروی می‌کردند و هنگام هجوم عثمانی‌ها و زوال صفویان، با اینکه شکست خوردند، اما با همه توان برای دفاع از کشور ایستادند.مقاله حاضر به بررسی مشی خاندان دنبلی‌در دوران پس از صفویان و نقش ایشان در مناسبات ایران- عثمانی اختصاص دارد. یافته‌های آن نشان می دهد که در دوره افشاریه نیز امرای دنبلیبه رغم تلاش اولیه برای بیرون راندن عثمانی‌ها ازخاک ایران، سرانجام به سبب ظلم و تعدی نادرشاه سر به شورش برداشتند.در دوره زندیه، ایشان توانستند خان‌نشین خود راتأسیس کنند و برای رهایی از تهاجم روس ها وخان‌نشین‌های همسایه، به دولت عثمانی روی آوردند که در مواقع لزوم تا حد ممکن از این خان‌نشین پشتیبانی می‌کرد. اتخاذ چنین سیاستی از سوی دنبلی ها سرانجام نابودی حکومت محلی ایشان به دست قاجاریه را در پی آورد.

کلیدواژه‌ها

آقاسی، مهدی (1350)، تاریخ خوی، تبریز، انتشارات مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران و شفق
اشرفیان، ک. ز. و م.ر. آرونوا (2536)، دولت نادر شاه، چاپ دوم، ترجمه: حمید امینی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
پری، جان، ر (1382)، کریم خان زند، چاپ اول، ترجمه: علی محمد سالکی، تهران: انتشارات آسونه
پورگشتال، هامر (1369)، امپراطوری عثمانی، ج 4 و 5، چاپ اول، ترجمه: زکی علی آبادی، تهران: انتشارات زرین
تاجبخش، احمد (1371)، تاریخ صفویه، چاپ اول، قم: انتشارات نوید اسلام
ترکمان، اسکندر بیگ (1335)، عالم آرای عباسی، ج 1و 2، به تصحیح: ایرج افشار، تهران: امیر کبیر
دنبلی، عبدالرزاق بیگ (1349)، تجربه الاحرار و تسلیه الابرار، ج 1، چاپ اول، به تصحیح: حسن قاضی طباطبایی، تبریز: دانشگاه تبریز
ریاحی، محمدامین (1378)، تاریخ خوی، چاپ دوم، تهران: انتشارات طرح نو
سیوری، راجر (1381)، ایران عصر صفوی، چاپ دهم، ترجمه: کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز
شرف الدین، بدلیسی (1343)، شرفنامه، محمد عباسی، تهران: چاپ افست
شیروانی، حاج زین‌العابدین (1339)، ریاض السیاحه، چاپ اول، به تصحیح: اصغر حامد ربانی، تهران: کتابفروشی سعدی
صدر، کاظم (1322)، تاریخ سیاست خارجی ایران، چاپ اول، ترجمه: جواد صدر، تهران: مطبوعاتی پروین
صدقی، ناصر (1388)، "روندهای تاریخی جدایی تدریجی قفقاز از ایران"،فصلنامه آران، سال هفتم، ش 21-22
فوران، جان (1380)، مقاومت شکننده (تاریخ تحولات اجتماعی ایران)، چاپ سوم، ترجمه: احمد تدین، تهران: انتشارات رسا
قاضی احمد قمی (1359)، خلاصه التواریخ ج 2، به کوشش: دکتر احسان اشراقی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
گلستانه، ابوالحسن (1344)، مجمل التواریخ، چاپ اول، به تصحیح: مدرس رضوی، تهران: انتشارات کتابخانه ابن سینا
گوگچه، جمال (1373)، قفقاز و سیاست امپراطوری عثمانی، چاپ اول، ترجمه: وهاب ولی، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه
لاکهارت، لارنس (1380)، انقراض سلسله‌ی صفویه، چاپ دوم، ترجمه: اسماعیل دولتشاهی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
مروی، محمد کاظم (1374)، عالم آرای نادری، ج 1،2،3، به تصحیح: محمد امین ریاحی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
منصوری، فیروز (1379)، مطالعاتی در باره تاریخ فرهنگ و زبان آذربایجان، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران
نادر میرزا (1373)، تاریخ جغرافیای دارالسلطنه تبریز، چاپ اول، به تصحیح: غلامرضا طباطبایی مجد، تبریز: انتشارات ستوده
نصیری، محمدرضا (1366)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران در دوره قاجاریه، ج 1، چاپ اول، تهران: انتشارات کیهان
مینورسکی (1337)، تاریخ تبریز، چاپ اول، ترجمه: عبدالعلی کارنگ، تبریز: چاپخانه شفق
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1384)، تاریخ روابط خارجی ایران، چاپ دهم، تهران: انتشارات امیر کبیر