منابع و مآخذ:
اسناد میرزا عبدالوهاب‌خان آصف‌الدوله (اسناد آذربایجان) (1380) 3ج، به کوشش عبدالحسین نوایی و نیلوفر کسری، تهران، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
اعتمادالسلطنه، محمد حسن خان (1367) المآثرالآثار ،چ.دوم، به اهتمام: ایرج افشار، تهران: اساطیر.
انتنر، مروین. ل (1369)، روابط بازرگانی روس و ایران 1914-1828م، ترجمه: احمد توکلی، تهران.بنیاد موقوفات افشار.
اوبن، ژان (1362)، ایران امروز، ترجمه: علی اصغر سعیدی، تهران: زوار.
بیانی، خان‌بابا (1357)، پنجاه سال تاریخ ایران دردوره ناصری ،تهران : نشرعلم.
برک نیسی، نادیا(1380)، دانشنامه جهان اسلام، ج6،تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام .
پولاک، یاکوب (1384)،سفرنامه پولاک،ایران و ایرانیان؛ ترجمه: کیکاوس جهانداری، تهران: خوارزمی.
ترابی فارسانی، سهیلا (1384)، تجار مشروطیت و دولت مدرن در ایران، تهران: نشر تاریخ ایران.
خلج، یوسف (1375)، دانشنامه جهان اسلام، ج1، تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام .
رحیم‌لو، یوسف، «کاپیتولاسیون در تاریخ ایران»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز، تابستان 1351، ش 24، شماره مسلسل .
رفیعی، منصوره(1384)، انجمن، ارگان انجمن ایالتی آذربایجان، تهران: نشر تاریخ ایران.
فلور، ویلم(1371)، اختلاف تجارتی ایران و بازرگانی هلند در عصر افشاریان و زندیان، ترجمه: ابوالقاسم سری، تهران: توس.
____________ (1384)، «تاریخچه وزارت امور خارجه ایران»؛ فصلنامه تاریخ روابط خارجی، شماره25-24.
____________ (1367)، اشرف افغان در تخت گاه اصفهان به روایت شاهدان هلندی، ترجمه: ابوالقاسم سری، تهران: توس.
فهرست اسناد مکمل دوره قاجاریه (1379)، وزارت امور خارجه، مجلدات 153-147، به کوشش : علی موجانی و عباسعلی عبداللهی، تهران: وزارت امور خارجه.
قاضی‌ها، فاطمه (1380)، اسناد روابط ایران و روسیه از دوران ناصرالدین شاه تا سقوط قاجاریه 1267-1344ق. تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه.
____________ (1380)، اسناد روابط ایران و روسیه در دوران فتحعلی شاه و محمدشاه قاجار 1263-1240ق. تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه.
کرزن، لرد ناتیل، (1362)، ایران و قضیه ایران، 2ج، ترجمه: غلامعلی وحید مازندرانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لیتن، ویلهلم (1367)، ایران از نفوذ مسالمت‌آمیز تا تحت‌الحمایگی، اسناد و حقایقی درباره تاریخ نفوذ اروپاییان در ایران(1919-1860م)، ترجمه: مریم میراحمدی، تهران: معین.
مارچینکوفسکی، محمد اسماعیل، (1385)،دستورالملوک میرزا رفیعا، ترجمه: علی کردآبادی، تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی.
ملک‌آرا، عباس میرزا (1355)، شرح حال عباس میرزا ملک آرا برادر ناصرالدین شاه، به کوشش: عبدالحسین نوایی، تهران: بابک.
نوایی، عبدالحسین و عباسقلی غفاری‌فرد (1381)، تاریخ ایران در دوره صفویه، تهران: سمت.
نیکیتین، ب (1356)، ایرانی که من شناختم، خاطرات و سفرنامه مسیو ب. نیکیتین، ترجمه: علی‌محمد فره وشی، تهران:معرفت.
وحید مازندرانی، غلامعلی (1350)، عهد نامه‌های تاریخی ایران، تهران: وزارت امور خارجه.
هاشمی، سیدرضا (1380)، دانشنامه جهان اسلام، ج6، تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام.
نیستانی، جواد و برتولد اشپولر، مهدی فرهانی منفرد،ویلم فلور،وحید انوشیروانی (1380) تجارت در ایران: پیش از اسلام؛ دانشنامه جهان اسلام، ج 6، تهران: بنیاد دانشنامه جهان اسلام.
هدایت، مهدی‌قلی (1344)، خاطرات و خطرات، نوشته‌ای از تاریخ شش پادشاه و گوشه‌ای از دوره زندگی من، چاپ دوم، تهران: زوار.
)