جهانبخش ثواقب؛ احمد لعبت فرد؛ میرصادق حسینی
دوره 20، شماره 80 ، مهر 1398، ، صفحه 97-122
چکیده
قفقاز از زمان باستان تاکنون دارای اهمیت راهبردی بوده است و قدرتهای بزرگ مختلفی از جمله ایران، عثمانی و روسیه تزاری برای چندین سده بر سر تسلط آن با یکدیگر در کشمکش بودند. این منطقه همواره جایگاه ویژهای ...
بیشتر
قفقاز از زمان باستان تاکنون دارای اهمیت راهبردی بوده است و قدرتهای بزرگ مختلفی از جمله ایران، عثمانی و روسیه تزاری برای چندین سده بر سر تسلط آن با یکدیگر در کشمکش بودند. این منطقه همواره جایگاه ویژهای در سیاستهای زمامداران ایرانی داشته است و آنان با توجه به میزان قدرتشان، در گسترش نفوذ و تثبیت حاکمیت خود در قفقاز به تکاپو میپرداختند. سقوط دولت صفوی در ایران و فقدان حکومت مرکزی قدرتمند، قفقاز را صحنه منازعات و رقابت دولتهای عثمانی و روسیه با ایران نمود. دولت عثمانی به بهانه حمایت از همکیشان سنی خود و دولت روسیه به بهانه حمایت از مسیحیان قفقاز، شروع به قدرتنمایی و تصرف نواحی مختلف این منطقه کردند. ظهور نادر در صحنه سیاسی ایران سبب شد که این دولتها، بر سر مسائل قفقاز با وی وارد منازعات جدی و بلندمدت شوند. نادرشاه به مدت یک دهه با جنگهای طولانیمدت در اران، شروان، ایروان، گرجستان و داغستان توانست حاکمیت ایران بر قفقاز را احیاء کند. هدف این مقاله، بررسی فتوحات سیاسی و نظامی نادر، پیش و پس از رسیدن به سلطنت در منطقه قفقاز است که به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. یافته پژوهش حاضر حاکی از آن است که سیاستهای واقعگرایانه و حسابشده نادرشاه در قفقاز، ضمن برقراری حاکمیت دگرباره ایران بر این منطقه، جدایی قفقاز از ایران را تا اوایل دوره قاجاریه به تعویق انداخت.