فصلنامه تاریخ روابط خارجی

در سده 19 میلادی، شمار قابل توجهی از ایرانیان به دلایل گوناگون به ترکیه عثمانی رفت و آمد داشتند و یا در آنجا مقیم بودند. در متون فارسی روزگار قاجاریه با انبوهی از داده‌های مربوط به ترکیه عثمانی روبرو هستیم ... بیشتر در سده 19 میلادی، شمار قابل توجهی از ایرانیان به دلایل گوناگون به ترکیه عثمانی رفت و آمد داشتند و یا در آنجا مقیم بودند. در متون فارسی روزگار قاجاریه با انبوهی از داده‌های مربوط به ترکیه عثمانی روبرو هستیم که وجوه گوناگون اوضاع و احوال تمدنی و فرهنگی آن دیار را بازنمایی کرده‌اند. گردآوری، تنظیم، تدوین و تجزیه و تحلیل علمی این‌گونه داده‌ها برای شناخت تجدد و نوگرایی در هر دو کشور مهم و سودمند می‌نماید. یکی از انواع متون یاد شده سفرنامه‌هایی هستند که گاه گزارش‌های در خور توجهی را درباره ترکیه عثمانی درج کرده‌اند. از میان آن‌ها می‌توان به سفرنامه میرزا صالح شیرازی، سفرنامه‌ آجودان باشی، سفرنامه میرزا خانلرخان اعتصام الملک و سفرنامه حاج سیاح محلاتی اشاره کرد. در مقاله حاضر به سفرنامه میرزا صالح شیرازی می‌پردازیم که در تاریخ ورود افکار و آموزه‌های جدید به ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. نکته جالب توجه این است که در سفرنامه میرزا صالح برای نخستین بار تاریخ‌های روسیه، انگلستان و ترکیه عثمانی به زبان فارسی نگارش شده است. آن‌گونه که از اشارات پرمعنی میرزا صالح برمی‌آید، انگیزه او از پرداختن به تاریخ این کشورها آن است که راز ترقی و انحطاط شان را دریابد. همان‌گونه که در تاریخ میرزا صالح شیرازی، هم‌زمان خواننده سیر ترقی و تعالی روسیه و انگلستان را می‌خواند، به روند زوال و انحطاط عثمانی پس از یک دوره اقتدار و عظمت پی می‌برد.

فصلنامه تاریخ روابط خارجی

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 23 (1400)

دوره 22 (1399-1400)

دوره 21 (1398-1399)

دوره 20 (1398)

دوره 19 (1397)

دوره 18 (1396)

دوره 17 (1395)

دوره 16 (1394)

دوره 15 (1393)

دوره 14 (1392)

دوره 13 (1391)

دوره 12 (1390)

دوره 11 (1389)

نویسنده = رحمانیان، داریوش

ترکیه عثمانی؛ مدخلی بر نگاه سفرنامه نویسان ایرانی روزگار قاجاریه

چکیده