فصلنامه تاریخ روابط خارجی

اهمیت سرزمین ایران به عنوان منطقه‏ای نزدیک به آب‏های آزاد و اقیانوس هند و حلقه اتصال شرق و غرب از دوره صفویه تا به امروز مورد توجه قدرت‏های غربی به‌ویژه روسیه و انگلیس بوده است. هدف روس‏ها در دستیابی ... بیشتر اهمیت سرزمین ایران به عنوان منطقه‏ای نزدیک به آب‏های آزاد و اقیانوس هند و حلقه اتصال شرق و غرب از دوره صفویه تا به امروز مورد توجه قدرت‏های غربی به‌ویژه روسیه و انگلیس بوده است. هدف روس‏ها در دستیابی به خلیج‏فارس و هندوستان و سیاست‏های انگلیسی‏ها در حفظ موقعیت و پایگاه خود در هند و خلیج‏فارس، عمده‏ترین دلایل نفوذ و دخالت‏ این کشورها در سیاست‏گذاری دولتمردان عصر قاجاریه بود. رقابت آنها در اخذ امتیازهای سیاسی و اقتصادی در ایران موجب بروز تنش‏هایی می‏شد که در پی ضعف حکومت مرکزی، کشور را به صورت نیمه ‌مستعمره درآورده بود. این تنش‏ها و نیز حضور قدرت‏های جدید از جمله آلمان در منطقه‏ای که بعدها خاورمیانه خوانده شد، سبب گردید روسیه و انگلیس بر سر منافع مشترک در ایران به توافق رسیده و آن را به مناطق نفوذ یکدیگر تقسیم کنند. این اتحاد در واقع، نقض استقلال و حقوق سیاسی دولت و ملت ایران بود که به رغم توجیه دو طرف قرارداد که به استقلال و تمامیت ارضی ایران احترام می‏گذارند، بدون در نظر گرفتن خواسته های حکومت ایران به صورت مدون و در چارچوب قواعد خودساخته سیاسی‏ به منافع ملی کشورمان دستبرد زدند. با این توصیف، در این مقاله ضمن بیان پیشینه سیاست توسعه‌طلبانه انگلیس در ایران با تکیه بر اسنادی از آرشیو وزارت امورخارجه، زمینه‏ها و پیامدهای قرارداد 1907م. و نیز واکنش‏های دولت، مجلس شورای ملی نوپا و ملت ایران بررسی می‏شود.

فصلنامه تاریخ روابط خارجی

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 24 (1402-1401)

دوره 23 (1401-1400)

دوره 22 (1400-1399)

دوره 21 (1399-1398)

دوره 20 (1398)

دوره 19 (1397)

دوره 18 (1396)

دوره 17 (1395)

دوره 16 (1394)

دوره 15 (1393)

دوره 14 (1392)

دوره 13 (1391)

دوره 12 (1390)

دوره 11 (1389)

نویسنده = علی ططری

قرارداد 1907میلادی استثمار یا استقلال

چکیده