محسن باقری؛ محمدعلی بصیری
دوره 23، شماره 90 ، اردیبهشت 1401، ، صفحه 21-52
چکیده
در دوران قاجار با افزایش ارتباطات با غرب و بهصورت خاص، در نتیجه شکست ایرانیان در جنگ با روسیه بهعنوان یک دولت اروپایی، آنها متوجه ضعفهای درونی خود و عقبماندگیهای کشور شدند. در آن زمان، بخش عمدهای ...
بیشتر
در دوران قاجار با افزایش ارتباطات با غرب و بهصورت خاص، در نتیجه شکست ایرانیان در جنگ با روسیه بهعنوان یک دولت اروپایی، آنها متوجه ضعفهای درونی خود و عقبماندگیهای کشور شدند. در آن زمان، بخش عمدهای از نخبگان کشور، علت ضعف را در عقبماندگی علمی- صنعتی کشور یافته که ریشه آن را بعدها به استبداد داخلی و استعمار خارجی مربوط دانستند. یکی از راههای برونرفت از این عقبماندگی را دستیابی به علوم و فناوریهای جدید در غرب میدانستند. اعزام دانشجو برای کسب علوم، فنون و فناوری جدید، اولین اقدام ایرانیان در این مسیر بود. از این رو، سؤال اصلی مقاله این است که اعزام دانشجو به فرانسه و آلمان چه تأثیری بر سطح علمی ایران و ایجاد تغییر در تفکر و ساختارهای سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داشته است؟ فرض اصلی آن است که اعزام دانشجو در یک قرن اخیر به فرانسه و آلمان یکی از پایههای اصلی انتقال علم و فناوری مدرن به ایران و ایجاد تغییر در تفکر، فرهنگ و ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی بوده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که اعزام دانشجو از دوره قاجار تاکنون به فرانسه و آلمان عامل عمدهای در انتقال علم و فناوری، شکلگیری مدارس و نهادهای جدید علمی، احداث راه آهن، ورود صنایع جدید، ورود معماری غربی و شهرسازی مدرن و هنر جدید، ورود مفاهیم مدرن و استقرار نهادهای جدید، ظهور روشنفکران، افزایش آگاهی سیاسی و اجتماعی، تغییر در فرهنگ، نظام اداری و قضایی، نهادها و ساختارهای قانونی و سیاسی ایران بوده است. روش تحقیق در این مقاله توصیفی- تحلیلی و با استفاده از ابزار کتابخانهای است.