مجتبی سلطانی احمدی؛ مصطفی گوهری فخرآباد؛ محمدحسن پورقنبر
دوره 22، شماره 85 ، دی 1399، ، صفحه 79-102
چکیده
یکی از برنامه‌های پر سر و صدای شاه در دهه 40 شمسی، سیاست مستقل ملی بود که بر اساس آن قرار بود ایران با ایجاد موازنه مثبت میان بلوک شرق و غرب، استقلال خود را در سیاست خارجی حفظ کند. الگوبرداری از سیاست مستقل ...
بیشتر
یکی از برنامه‌های پر سر و صدای شاه در دهه 40 شمسی، سیاست مستقل ملی بود که بر اساس آن قرار بود ایران با ایجاد موازنه مثبت میان بلوک شرق و غرب، استقلال خود را در سیاست خارجی حفظ کند. الگوبرداری از سیاست مستقل ژنرال دوگل در فرانسه و مارشال تیتو در یوگسلاوی و ترس شاه از به خطر افتادن حکومتش توسط کشورهای عربی و شوروی، مهمترین انگیزههای او از این کار بود. در این راستا اقداماتی جهت تنشزدایی با شرق، به ویژه شوروی و چین صورت گرفت. با این حال، این سیاست نتوانست نتایج مورد نظر را به همراه آورد. در پژوهش حاضر تلاش شده تا به این سؤال پاسخ داده شود که چرا سیاست مستقل ملی، علیرغم خواست شاه و هزینهها و تبلیغات فراوانی که برای آن صرف شد، راه به جایی نبرد؟ یافتهها حاکی از آن است که رژیم شاه در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به غرب وابستگی کامل داشت و از این رو، اتخاذ سیاست مستقل ملی برای حکومت پهلوی امکانپذیر نبود. مقاله، ابعاد مختلف این وابستگیها و اقدامات شاه برای اعمال این سیاست را بررسی خواهد کرد.
