ORIGINAL_ARTICLE
جایگاه اشکانیان ارمنستان در روابط بین ایران و روم (قرن دوم میلادی)
چکیدهحکومت اشکانیان ارمنستان پس از توافق شاهنشاهی اشکانی و امپراتوری روم به سال 63 میلادی، در سرزمین ارمنستان شکل گرفت. هدف از این توافق که پس از رقابتهای طولانی ایران و روم بر سر سلطه و نفوذ در ارمنستان با رضایت هر دو طرف درگیر حاصل شد، خاتمهدادن به جنگ و درگیری بود. اما حاصل این توافق یعنی حکومت اشکانیان ارمنستان، مسئله اصلی رقابتهای ایران و روم در قرن دوم میلادی شد. تلاش امپراتوری روم برای نادیدهگرفتن پیمان راندیا و محدودکردن نفوذ شاهنشاهی اشکانی در ارمنستان، با نپذیرفتن شاهزادگان اشکانی حاکم بر ارمنستان و اصرار شاهنشاهی اشکانی برای به تختنشاندن شاهزادهای از خاندان خود بر ارمنستان، به جنگ و درگیری بین دو قدرت شرق و غرب در سراسر قرن دوم میلادی منجر شد.پژوهش حاضر، ناظر بر این است که تهاجم امپراتوران روم به قلمرو شاهنشاهی اشکانی در سراسر قرن دوم میلادی، به دنبال پذیرش و یا عدم پذیرش شاهزادهای از خاندان اشکانی در ارمنستان از جانب ایران و روم صورت گرفت و اشکانیان ارمنستان در جنگهای بین دو کشور، ابتدا بهعنوان متحد شاهنشاهی اشکانی و دوشادوش او بر ضد امپراتوری روم میجنگیدند، اما با آشکارشدن ضعف شاهنشاهی اشکانی در اواخر قرن دوم و در جریان جنگ سوم ایران با امپراتوری روم در این قرن، به عنوان متحد روم در جهت استقلال خود از شاهنشاهی اشکانی اقدام کردند.
https://www.hfrjournal.ir/article_102162_be6abd7bb0d95f1cec9012dbb5f35120.pdf
2019-06-22
1
19
ایران
روم
اشکانیان ارمنستان
روابط سیاسی
محمد
ملکی
mohammadmaleki@ut.ac.ir
1
دکتری تاریخ ایران باستان دانشگاه تهران
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
روابط سیاسی دولت ایدیقوت با مغولان مرکزی
اویغورستان از مناطقی بود که به جهت موقعیت جغرافیایی، شرایط فرهنگی، اداری و سیاسی اهمیت ویژهای برای فاتحان مغولی داشت. این دولت محلی از مهمترین متحدان مغولان مرکزی بود و در فتوحات و ارسال نیروهای نظامی و تدارکات نقش فعالی داشت. هدف اصلی مقاله حاضر، بررسی مناسبات سیاسی دولت محلی ترکان اویغور (کوچو/ ایدیقوت) با حکومت مغولان مرکزی از دوره چنگیزخان تا دوره قوبیلای و تأثیر این ارتباط بر روند حضور ترکان اویغور در ایران به روش پژوهش توصیفی ـ تحلیلی و مبتنی بر تحقیق کتابخانهای و منابع تاریخی است. یافتهها نشان میدهد که دولت محلی اویغورها، یک دولت ایلی بود و تا زمانی میتوانست استقلال خود را حفظ نماید که به خواستههای مغولان، از جمله خدمات نظامی جامه عمل بپوشاند. گرچه حضور مبلغان مذهبی، کاتبان و تجار اویغوری در میان قبایل مغولی پیش از ظهور چنگیزخان مطرح بوده است، اما با ایجاد پیوند سیاسی میان دولت اویغورها با چنگیزخان و تداوم آن از سوی جانشینان او، زمینه برای حضور تعداد زیادی از اویغورها در قلمرو امپراتوری فراهم شد. هر چند طبیعی جلوه مینماید که نیروهای متعدد تابع خان بزرگ مغولی موظف به خدمت و همراهی با آنان بودند، اما به نظر میرسد که مناسبات سیاسی دوستانه اویغورهای غربی با مغولان که اعتماد متقابل ایجاد کرده بود، در جهت حضور آنان در ایران مؤثر واقع شود.
https://www.hfrjournal.ir/article_102163_74a0686f337bac1833ead986bb9c5a72.pdf
2019-06-22
21
50
ترکان اویغور
دولت ایدیقوت
مغولان مرکزی
روابط سیاسی
جواد
عباسی
jabbasi@um.ac.ir
1
عضو هیئت علمی گروه تاریخ، دانشکده ادبیات، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
LEAD_AUTHOR
ابراهیم
خسروی
ekhosravi83@yahoo.com
2
کارشناس ارشد تاریخ
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
خلیجفارس در برشی تاریخی از کتاب های قرن ۱۹ میلادی کتابخانه کنگره آمریکا
چکیدهنام خلیجفارس در سالهای اخیر با چالشهایی مواجه گردیده که غیرواقعی و بیشتر بر اساس احساسات سیاسی ناشی از عصبیتهای قومی و دور از واقعیتهای تاریخی بوده است. نویسندگان در پژوهش خود، آثار تألیفشده در قرن 19میلادی، موجود در کتابخانه کنگره آمریکا را بررسی کرده و از آن میان برکتبی که هر یک به فراخور محتوا به این منطقه دریایی پرداخته، تمرکزکردهاند. آنها در این حقیق که به شیوه توصیفی- تحلیلی انجام شده، به نتایجی دست یافتهاند. نخست: آنچه تحت نام خلیج عربی مطرح میشود، معادل دریای سرخ است که طبق اسناد، به مرزهای کشورهای حاشیه دریای مذکور محدود میشود؛ دوم: خلیج فارس و خلیجعربی بر اساس اسناد مذکور، دو موقعیت جغرافیایی کاملا متمایز هستند؛ سوم: از نام خلیج فارس در قرون گذشته و در آثار ادبی و سفرنامهها و در نتایج تحقیقات مورخان و جغرافیدانان، به وفور استفاده شده است.
https://www.hfrjournal.ir/article_102164_6bfc5126ae49cfff9458ae60ffd5ecb4.pdf
2019-06-22
51
79
خلیج فارس
کتابخانه کنگره آمریکا
قرن 19 میلادی
برشی تاریخی
احمدرضا
متولی
motavalli_a_r@yahoo.com
1
استادیار گروه تاریخ و تمدن اسلامی دانشگاه پیام نور
LEAD_AUTHOR
عباس
بوری
bouri@um.ac.ir
2
کارشناس ارشد تاریخ تشیع
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
نقش دریای خزر در مناسبات عصر ایلخانی
دریای خزر بزرگترین دریاچه جهان است که به دلیل قرارگرفتن بین قارههای آسیا و اروپا از نظر اقتصادی و سیاسی اهمیت زیادی برای کشورهای حاشیه آن از جمله ایران داشته است. این دریا و نواحی مجاور، نقشی مهمی در مناسبات تجاری و سیاسی عصر ایلخانی داشت و بازرگانان نواحی مختلف از طریق دریای خزر به برقراری مناسبات تجاری با غرب و شرق و نیز نواحی ساحلی آن میپرداختند؛ در این میان، موقعیت ارتباطی و تولیدات مناطق پیرامون در جذب بازرگانان خارجی اهمیت فراوانی داشت. تجار از جمله تاجران ونیزی و جنوایی با تردد در شهرهای تجاری غربی و جنوبی دریای خزر همچون دربند، بردعه، شماخی، تبریز و آمل با آنها دادوستد داشتند. دستیابی بر نواحی غربی دریای خزر که در روند فعالیتهای تجاری این دوره اهمیت فراوانی داشت، خود عاملی برای بروز اختلاف میان ایلخانان و اردوی زرین بود. این دو قدرت که ادعای حاکمیت بر نواحی مورد اختلاف، از جمله ناحیه قفقاز را داشتند، به منازعات مختلف با یکدیگر پرداختند که این امر، رونق تجاری این منطقه و رفتوآمد کاروانهای تجاری را با محدودیتهایی مواجه میساخت. بررسی نقش دریای خزر در مناسبات سیاسی و تجاری عصر ایلخانان و مبادلات بازرگانی که از طریق این دریا و نواحی اطراف آن صورت میگرفت، از اهداف پژوهش حاضر است.
https://www.hfrjournal.ir/article_102165_f8657a1ab863a02b90e319f20df3a9cb.pdf
2019-06-22
81
105
عصر ایلخانی
دریای خزر
مبادلات تجاری
مناسبات سیاسی
الهه
ابراهیمی
ebrahimi6619@gmail.com
1
تاریخ و تمدن ملل اسلامی-دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد
AUTHOR
عبدالله
همتی
hemati@um.ac.ir
2
دانشگاه فردوسی مشهد- دامشکده الهیات- گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
رویارویی ساحلنشینان مکران و صفویه با پرتغالیها
همزمان با روی کار آمدن صفویان در ایران، استعمارگران پرتغالی بر بخشهایی ازسواحل و جزایر جنوبی ایران استقرار یافتند. با توجه به شرایط منطقهای و جهانی آن روزگار، این مسأله منجر به مناسباتی چندجانبه میان صفویان و پرتغالیها گردید. حضور پرتغالیها در سواحل جنوبی ایران از جانب ساکنان این منطقه نیز واکنشهایی به دنبال داشت. از این رو، پرسشی مطرح است که عملکرد ساحلنشینان مکران در روابط ایران و پرتغال در آن دوره چه نقشی داشتند؟ با بررسی ابعاد این مسأله، چنین استنباط میشود که تحرکات ساحلنشینان مکران در ابتدا منجر به همکاری مشترک صفویان و پرتغالیها گردید. البته عملکرد پرتغالیها به گونهای بود که نه تنها بلوچهای سواحل مکران به مقابله جدی با پرتغالیها برخاستند، بلکه حکومت صفوی نیز سیاست مقابله با پرتغالیها را در پیش گرفت. جنگهای فرسایشی طولانی بلوچها با پرتغالیها در تضعیف موقعیت آنان در آبهای جنوبی ایران تأثیرگذار بود. بنابراین، در جریان اخراج پرتغالیها از جزایر و سواحل جنوبی ایران در زمان شاه عباس، بلوچها نیز در همراهی و همکاری با صفویان نقشآفرین بودند و در این مقاله، نقش ساحلنشینان مکران در جهتدهی روابط متقابل صفویان و پرتغالیها مشخص شده است. نوشته حاضر به روش تاریخی با توصیف و تحلیل دادههای تاریخی و با استفاده از منابع کتابخانهای، داستانها، اشعار و حکایات بازمانده از آن دوره نگاشته شده است.
https://www.hfrjournal.ir/article_102166_7c3c0483d64262f1665bf213026714df.pdf
2019-06-22
107
126
صفویه
ساحلنشینان مکران
پرتغالیها
رویاروییها
عبداله
صفرزائی
a.safarzaie@velayat.ac.ir
1
استادیار گروه تاریخ دانشگاه ولایت
LEAD_AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل تاریخی از مراحل اولیه پروژه مشترک پتروشیمی ایران و ژاپن
چکیدهمقاله حاضر با هدف روشن شدن روند راهاندازی "پروژه پتروشیمی ایران و ژاپن" با تمرکز بر دوره زمانی دهه 60 و70 میلادی تدوین شده است. این پروژه به علت سرنوشت غمبار و تأسفبرانگیزش در ژاپن معروف شد و همه اتفاقات، نظیر شوک نفتی سال ۱۹۷۳م.، انقلاب سال ۱۹۷۹م. و جنگ هشت ساله ایران و عراق در دهه ۸۰ میلادی در طول اجرای این پروژه رخ داد و در حالی که ضرر و زیان فراوانی برای شرکتهای سرمایهگذار به بار آورد، در سال ۱۹۸۹م. به پایان رسید. در پژوهش حاضر، نویسنده تلاش میکند تا با کشف دو واقعیت مهم و مؤثر بر پروژه، آن را مورد بررسی قرار دهد. یک: مهارت متمایز مذاکرهکنندگان ایرانی که از همان ابتدا منجر به عقبنشینی تدریجی طرف ژاپنی از مواضع خود در این پروژه شد؛ ایرانیان همواره ابتکار عمل مذاکره را در دست داشتند تا طرف ژاپنی را در خلیج فارس حفظ نماید. دوم: درگیری پیچیده نه تنها بین منافع ایران و ژاپن، بلکه بین شرکتهای ژاپنی دخیل در این پروژه بود؛ آنها نتوانستند تضاد منافع را حل کنند. بدین سبب، یکی از دلایل تأخیر در مراحل ابتدائی پروژه، همین امر بود. در نتیجه،"پروژه پتروشیمی ایران و ژاپن" از همان آغاز در دام مشکلات و درگیریهای سازمانی گرفتار شد. از آنجایی که پروژه در نهایت شکست خورد، شرکتهای ژاپنی نیز از انتشار اسناد آرشیو برای روشن شدن ابعاد آن خودداری کردند. نویسنده برای غلبه بر این نقص در تحقیقات تاریخی، رویکرد تاریخ شفاهی مبتنی بر مصاحبه همراه با جمعآوری اطلاعات از طریق جستجو در مقالات و مطالب منتشره درباره این پروژه را در پیش گرفته است. از طریق رویکرد تاریخ شفاهی، وی تلاش کرد که به حقایقی دست یابد تا بتواند پروژه پتروشیمی ایران و ژاپن را بر پایه واقعیات و اسناد جدید تحلیل نماید.
https://www.hfrjournal.ir/article_102167_06e80486a1c7ec56f1f3e26c68b73d00.pdf
2019-06-22
127
144
ایران
ژاپن
پروژه مشترک پتروشیمی
تحلیل تاریخی
اومنو
نائوتوشی
umeno@daishodai.ac.jp
1
استاد دانشگاه بازرگانی اوزاکا
LEAD_AUTHOR
محمد
چگینی
mohammad.chegini58@gmail.com
2
کارشناس اسناد و پژوهش مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه
LEAD_AUTHOR