مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه
فصلنامه تاریخ روابط خارجی با همکاری انجمن دیپلماسی ایران منتشر میشود.
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
22
86
2021
05
22
بررسی روابط شاه اسماعیل صفوی با حاکم امارت ذوالقدر
3
21
FA
رضا
دشتی
0000000333185729
استادیار گروه تاریخ تمدن ملل اسلامی، واحد بوشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، بوشهر، ایران.
dashti.r2012@yahoo.com
<strong>دوره صفویه به لحاظ روابط خارجی، بدون شک از مهم</strong><strong></strong><strong>ترین ادوار تاریخ ایران است. ﺳﺎبقه ﺗﺎرﯾﺨﯽ روابط ﻣﯿﺎن خاندان صفوی با ایلات ذوالقدر به دوره شیخ جنید و شیخ حیدر صفوی بازمیگردد. با تأسیس سلسله صفوی و سرکوب بقایای آققویونلوها توسط شاه اسماعیل و گریختن سلطان مراد آق</strong><strong></strong><strong>قویونلو نزد علاءالدوله ذوالقدر، اتحاد سیاسی آن دو و علل و عوامل مختلف دیگر، باعث پیدایش روابط سیاسی و نظامی میان شاه اسماعیل صفوی با ذوالقدریان برای مدت 10 سال شد. این روابط در بیشتر ایام و در ابتدا به</strong><strong></strong><strong>صورت کاملاً خصمانه بود و اما بعدها به دلایل کاملاً سیاسی- نظامی به نزدیکی و اتحاد نظامی طرفین منجر گردید. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از دادههای کتابخانه</strong><strong></strong><strong>ای، در صدد پاسخ به این سؤالات است که روابط و مناسبات شاه اسماعیل صفوی با علاءالدوله ذوالقدر چگونه بود؟ و روابط سیاسی- نظامی آن دو حاکم تحت تأثیر کدام عامل بیرونی بوده است؟ در نتیجه مشخص شد که روابط شاه اسماعیل با علاءالدوله به دلایل مختلف، ابتدا خصمانه آغاز شد و با به قدرت رسیدن سلطان سلیم در عثمانی و رویکرد تهاجمی او نسبت به آنان، روابط</strong><strong></strong><strong>شان با واسطه دولت ممالیک، دوستانه و منجر به اتحاد نظامی بین طرفین گردید</strong>.
صفویه,شاه اسماعیل,امارت ذوالقدر,روابط
https://www.hfrjournal.ir/article_139958.html
https://www.hfrjournal.ir/article_139958_02261dd0ea2d45943bdcb07a010361b2.pdf
مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه
فصلنامه تاریخ روابط خارجی با همکاری انجمن دیپلماسی ایران منتشر میشود.
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
22
86
2021
05
22
رؤیای تحقق سرزمین آشور
21
42
FA
حسن
زندیه
عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه تهران
zandiyehh@ut.ac.ir
محمد حسین
جلیلی قره آغاجی
کارشناس ارشد تاریخ
hosein.jalili93@gmail.com
<strong>همزمان با شروع جنگ اول جهانی، کشور ایران دچار مصائب و مشکلات فراوانی شد و مناطق مرزی در غرب و شمالغرب، مورد تاخت </strong><strong></strong><strong>و تاز عثمانی و روسیه قرار گرفت. در این دوره، ایالت آذربایجان، خصوصاً شهرهای غرب دریاچه ارومیه، دچار مشکلات عدیدهای شدند. شهرهای ارومیه و سلماس و خوی بیش از دیگر مناطق مورد غارت و کشتار و چپاول قرار گرفتند. اما آنچه مهم است، اینکه در این دوره، مسیحیان ساکن در این منطقه، اعم از آشوری و ارمنی در پی استقلالخواهی و ایجاد سرزمین مستقل برآمدند. کوچ اجباری مسیحیان ساکن شرق عثمانی که به جیلو معروف بودند، از علل مهم ایجاد اندیشه تفکر استقلالخواهی بود. تنوع قومی و زبانی، زندگی عشیرهای و ایلیاتی، حضور فعال میسیونرهای مذهبی و جبههبندیهای سیاسی و سرزمینی دولتهای درگیر در جنگ اول جهانی، به</strong><strong></strong><strong>ویژه کشورهای همسایه ایران؛ روسیه و عثمانی از عوامل مؤثر در ظهور ایده و اندیشه استقلال و جداییطلبی مسیحیان غرب دریاچه ارومیه بود. این پژوهش، در صدد پاسخگویی به این پرسش است که چرا مسیحیان ساکن غرب دریاچه ارومیه به فکر استقلال افتادند و رؤیای ایجاد سرزمین آشور را در سر پروراندند و به همدستی با جیلوها و روسها پرداختند. </strong>
جنگ اول جهانی,سرزمین آشور,مسیحیان,غرب دریاچه ارومیه,متفقین,جیلوها,تعامل
https://www.hfrjournal.ir/article_139959.html
https://www.hfrjournal.ir/article_139959_deb4220f417bddc8c321191e79405696.pdf
مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه
فصلنامه تاریخ روابط خارجی با همکاری انجمن دیپلماسی ایران منتشر میشود.
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
22
86
2021
05
22
وابستگی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی پهلوی دوم به انگلیس
43
68
FA
مجتبی
سلطانی احمدی
استادیار گروه تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی دانشگاه پیام نور، مرکز تهران جنوب
soltanim87@gmail.com
مصطفی
گوهری فخرآباد
گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
gohari-fa@um.ac.ir
محمدحسن
پورقنبر
دانشآموخته دکترای تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه شهید بهشتی
mpourghanbar8@gmail.com
<strong>وابستگی ایران به انگلستان در دوره سلطنت محمدرضا پهلوی و دخالت آن کشور در امور ایران قابل مشاهده است. نقش انگلیسیها در کودتای 28 مرداد 1332 موجب احساس دِین بیشتر شاه نسبت به حامیان خود شد و راه را برای دخالت هر چه بیشتر آنها در امور ایران فراهم ساخت. این دخالتها محدود به مسائل سیاسی نمیشد و ابعاد اقتصادی و فرهنگی را نیز در بر میگرفت. پژوهش حاضر که با مراجعه به کتب و اسناد صورت گرفته، با روش توصیفی- تحلیلی در پی آن است که جنبههای مختلف نفوذ و دخالتهای انگلیس را در امور نظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران مورد پژوهش قرار دهد. یافتههای این پژوهش حاکی از آن است که انگلیسیها مخصوصاً با انتخاب مهرههای متمایل به خود در مناصب مهم، سیاستهای راهبردیشان را در ایران دنبال میکردند. از جنبه اقتصادی روابط اقتصادی ایران و انگلیس کاملاً به سود آن کشور بود و منابع مالی هنگفتی برای آنها به همراه آورد. در عرصه فرهنگی نیز انگلیسیها کوشیدند با اقدامات فرهنگی متنوع، در جهت سوق دادن افکار جامعه ایرانی با سیاستهای خود حرکت کنند. </strong><br /><strong> </strong>
ایران,انگلیس,پهلوی دوم,وابستگیها,سیاسی,اقتصادی,فرهنگی
https://www.hfrjournal.ir/article_139960.html
https://www.hfrjournal.ir/article_139960_dbbd57b9095c8b91396527dc7dd082b1.pdf
مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه
فصلنامه تاریخ روابط خارجی با همکاری انجمن دیپلماسی ایران منتشر میشود.
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
22
86
2021
05
22
بازروایت بازی بزرگ بر مبنای گزارشهای کنسول بریتانیا در شرق ایران
69
86
FA
زهرا
علیزاده بیرجندی
دانشیار گروه تاریخ دانشگاه بیرجند
zalizadehbirjandi@birjand.ac.ir
<strong>سرزمینهای خاوری ایران از سده نوزدهم، عرصه رقابت ژئوپلیتیک گسترده روسیه و بریتانیا واقع گردید. به این رقابتها و تکاپوهای سیاسی، بازی بزرگ اطلاق شده است. در روند بازی بزرگ، بازیگران اصلی به اهمیت دانش و اطلاعات و تأثیر آن در تحکیم قدرت وقوف یافته و در صدد افزایش توان اطلاعاتی خویش برآمدند. در میان منابع اطلاعاتی دول استعماری، گزارشهای کنسولی جایگاه ویژهای دارد. مقاله پیشِ</strong><strong></strong><strong>رو با تکیه بر گزارشهای محرمانه کنسولگری بریتانیا در سیستان و قاینات، در صدد تبیین ژئوپلیتیک رقابت قدرتها در بازی بزرگ است. یافتههای حاصل از این بررسی، افزون بر بازروایت رقابتهای سیاسی و اقتصادی بازیگران اصلی، نشانگر جایگاه رقابت اطلاعاتی در بازی بزرگ و تکوین رابطه ژئوپلیتیک مبتنی بر نفوذ در شرق ایران است.</strong>
شرق ایران,کنسول بریتانیا,گزارشها,بازی بزرگ
https://www.hfrjournal.ir/article_139982.html
https://www.hfrjournal.ir/article_139982_b38872334d73f7a14bcfb99a77186737.pdf
مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه
فصلنامه تاریخ روابط خارجی با همکاری انجمن دیپلماسی ایران منتشر میشود.
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
22
86
2021
05
22
ایران صفوی و تجربه میسیونرهای مسیحی در میان تساهل و رد کردن
87
118
FA
رادولف
متی
استاد تاریخ خاورمیانه و تاریخ ایران مدرن در دانشگاه دلاور آمریکا
matthee@udel.edu
<strong>مهاجرت ارامنه به ایران از اوایل قرن هفدهم میلادی به تغییرات بسیاری در جامعه مسلمان ایران منجر گردید. در درازمدت، این مهاجران از بنیان، ترکیب تشکیلات اداری و نظامی نخبگان دولت صفوی را تغییر دادند و همچنین در دهه دوم قرن هفدهم میلادی، ارامنه ساکن جلفا مهم</strong><strong></strong><strong>ترین طبقه بازرگان در کشور بودند. در این میان، هر چند ورود عدهای از مبلغان مسیحی به ایران با مخالفتهایی از سوی برخی روحانیون شیعه همراه بود، اما به مرور، دین مسیحیت بهعنوان منبعی برای گفتگوی علما حول مسائل دینی و اعتقادی در ایران قرار گرفت.</strong><br /><strong>تنوع نژادی و زبانی در ایران، پیشتر راهی برای انعطاف</strong><strong></strong><strong>پذیری در تعامل با جهان مهیا کرده بود. از این رو، به بستری برای گفتمان گروههای اعتقادی متفاوت مبدل گشت. در این راستا، پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با تأکید بر منابع کتابخانهای به واکاوی تأثیر حضور مبلغان مسیحی در ایران پرداخته است. یافتههای تحقیق نشان میدهد که ایرانیان در مقایسه با دیگر سرزمینهای مسلمان، انعطافپذیری بسیار بیشتری در مقابل گفتمانهای مخالف نشان دادهاند و همواره اجازه گفتگو و ارائه استدلال در مورد مسائل دینی در این سرزمین امری پذیرفته شده بهحساب میآمده است؛ آنچه که با کمی تعمیم به جامعه امروزه، هنوز نیز قابل تشخیص است</strong><strong>.</strong>
ایران,صفویه,میسیونرهای مسیحی,تساهل,رد کردن
https://www.hfrjournal.ir/article_139983.html
https://www.hfrjournal.ir/article_139983_55569d860815dc39909e3faf620c1405.pdf
مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه
فصلنامه تاریخ روابط خارجی با همکاری انجمن دیپلماسی ایران منتشر میشود.
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
22
86
2021
05
22
نقش حاکمان ایرانیتبار آناتولی و قفقاز در شکلگیری روابط اشکانیان با روم
119
140
FA
محمد
ملکی
دکتری تاریخ ایران باستان دانشگاه تهران
mohammadmaleki@ut.ac.ir
<strong>شکل گیری روابط دیپلماتیک ایران و روم در آغاز قرن یکم پیش از میلاد، در نتیجه توسعه طلبی روم به سمت شرق و اشکانیان به سمت غرب، منجر به رویارویی ایران و روم شد. از دید این جستار، کشمکش ایران و روم در طول قرن یکم قبل از میلاد، محصول واقعی عملکرد حاکمان دست نشانده ایرانیتبار قفقاز و آناتولی است که نقش آنها در بسیاری از وقایع، با تکیه بر تحلیل روایات مورخان یونانی و رومی پیرامون حوادث این دوره مشهود است. بنابراین، هدف از تحقیق حاضر، آشکار ساختن جایگاه حاکمان محلی آناتولی و قفقاز، بهخصوص آرتاکسیان ارمنستان در شکلگیری روابط ایران و روم در آغاز قرن یکم قبل از میلاد، از طریق توصیف و تحلیل دادههای منابع است که در سایه دستاورد تحقیق فوق، بسیاری از مسائل ایران و روم در ارتباط مستقیم با حوادث این مناطق و حاکمان آن تا حدودی توجیه تاریخی پیدا میکند. چرایی و چگونگی نقش حاکمان ایرانیتبار آناتولی و قفقاز در شکلگیری روابط ایران و روم پرسشی است که در اینجا مطرح میشود و فرضیه تحقیق نیز بر اثرگذار بودن این پادشاهیها در نتیجه رقابت بین آنها و حمایتهایی که از سوی ایران و روم میشدند، تأکید دارد.</strong>
اشکانیان,روم,حاکمان ایرانی تبار,آناتولی,قفقاز,روابط,قرن یکم قبل از میلاد
https://www.hfrjournal.ir/article_139984.html
https://www.hfrjournal.ir/article_139984_45b2fb97cf0ee2b8402fe96500e862dd.pdf