TY - JOUR ID - 50503 TI - تحولات فکری و رویکردی فرقة حروفیه پس از ورود به قلمرو عثمانی JO - فصلنامه تاریخ روابط خارجی JA - HFR LA - fa SN - 1735-2010 AU - دهقانی, رضا AD - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز Y1 - 2017 PY - 2017 VL - 18 IS - 70 SP - 63 EP - 86 KW - ایران KW - عثمانی KW - آناتولی KW - روابط KW - حروفیه KW - تحولات فکری DO - N2 - فرقه‌ها و جریان‌های فکری با تغییر جغرافیا و فضای سیاسی- اجتماعی دستخوش تحول می‌شوند و مراتبی از دگرگونی اعم از استحاله و تغییر ماهیت و تطابق با مقتضیات زمانی را پشت سر می‌گذارند. فرقة حرفیه نیز در دورة پایه‌گذار آن، فضل الله استرآبادی ملقب به حلال‌خور، مسلکی صوفیانه بود، اما بعدها رنگ و بوی سیاسی و مهدویت یافت و پس از سرکوب و راندن پیروان آن از ایران به قلمرو عثمانی در دورة تیموریان، شکل غالیانه و بعضاً التقاطی به خود گرفت و از این منظر تالی ینی‌چریان بکتاشی در عثمانی شد. حروفیان با توجه به فضای صوفیانه و طریقتی آناتولی کوشیدند چهره‌ای کاریزماتیک از رهبر خود فضل الله استرآبادی به دست دهند. آنها با نفوذ در دستگاه حاکمة عثمانی، در پی بازویی سیاسی و با بسط دعوت در میان ینی‌چریان به دنبال بازویی نظامی بودند تا در نهایت با اتکاء به این دو بازوی نیرومند بتوانند نظم عرفی مورد نظر خود را بنیان نهند و به این ترتیب باورهای خود را در عرصه دنیوی محقّق کنند. در این مقاله کوشش شده است تا با بررسی زمینه‌های سیاسی، اجتماعی و مذهبی آناتولی در زمان ورود حروفیان به این منطقه، تغییرات این فرقه در دو ساحت اندیشه و عمل واکاوی شود و اینکه تغییرات مذکور در بلندمدّت چه آثاری بر دیگر فرقه‌ها و در نهایت جامعة عثمانی نهاد.  UR - https://www.hfrjournal.ir/article_50503.html L1 - https://www.hfrjournal.ir/article_50503_31f539c32866de625f654d98696aa1f2.pdf ER -