TY - JOUR ID - 77092 TI - بررسی و تحلیل مناسبات صفویه و اوزبکان در عصر شاه صفی (1052- 1038ق.) JO - فصلنامه تاریخ روابط خارجی JA - HFR LA - fa SN - 1735-2010 AU - ثواقب, جهانبخش AU - قلاوند, سمیرا AD - گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه لرستان AD - کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه لرستان Y1 - 2013 PY - 2013 VL - 14 IS - 54 SP - 21 EP - 48 KW - صفویه KW - اوزبکان KW - شاه صفی KW - مناسبات DO - N2 - با تشکیل دولت صفویه در آغاز سده دهم هجری (907ق./ 1502م.) مناسبات جدیدی میان ایران با همسایگان خود در شرق و غرب کشور نظیر عثمانیان، اوزبکان و گورکانیان هند رقم زده شد که وجه غالب آن، درگیری‌های نظامی و کشمکش و ستیزه بود. در این میان، روابط صفویان با اوزبکان از همان آغاز رابطه­ای نظامی پر از تنش و ستیزه­جویی بود و جنگ­هایی را بین طرفین شکل داد. دامنه­ منازعات و درگیری­های دو دولت که با جنگ سرنوشت­ساز مرو میان محمدخان (شیبک­خان) اوزبک و شاه اسماعیل صفوی آغاز شد (916 ق)، در دوره­های بعدی نیز ادامه یافت. این درگیری­ها بیشتر بر سر ولایت خراسان بود که اوزبکان قصد تصرفش را داشتند و صفویان برای حفظ آن و تثبیت مرزهای شرقی، بارها به مقابله آنان شتافتند. در حاکمیت شاه صفی نیز مرزداران و سرداران اوزبک بارها خراسان را مورد تاخت و تاز قرار دادند. وی با تغییر سیاست ‌مدارا و نرمش اولیه­ خود، در برابر اوزبکان موضع شدیدتری گرفت و سرداران او سرانجام توانستند اوزبکان را شکست داده و آنان را به برقراری مصالحه و رابطه­ای مسالمت­آمیز وادار کنند. در مقاله حاضر، زمینه­ها و عوامل کشمکش و ستیزه­های دیرینه­ صفویان و اوزبکان، منازعات این دو همسایه در دوره زمامداری شاه صفی به ویژه بر سر ایالت خراسان، عوامل درگیری‌ها و شرح تهاجمات مکرر اوزبکان و روند رابطه این دو قدرت با یکدیگر بررسی می‌شود. یافته­ این پژوهش نشان می­دهد که علاوه بر تفاوت دیدگاههای مذهبی و پیشینه دشمنی و نزاع دیرینه­ دو دولت، ایالت خراسان به سبب موقعیت راهبردی در شرق ایران، عامل عمده­ای در شکل­گیری درگیری­های مکرر بین صفویه و اوزبکان در عهد شاه صفی بوده است.  UR - https://www.hfrjournal.ir/article_77092.html L1 - https://www.hfrjournal.ir/article_77092_8d31e9ae5cbf26fa614fe9667aacf0bc.pdf ER -