2024-03-28T13:05:25Z
https://www.hfrjournal.ir/?_action=export&rf=summon&issue=9367
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
1735-2010
1394
16
62
جایگاه اجاره بندرعباس در روابط امام مسقط و حکومت مرکزی ایران در اوائل دوره قاجار
سلمان
قاسمیان
سید حسن
قریشی
بررسی موضوع اجارهداری بندرعباس در دوره قاجاریه نقشی مهم در شناخت سنتهای دیوانسالاری ایرانی در منطقة خلیجفارس و تعاملات ساحل نشینان سواحل شمالی و جنوبی با حکومت قاجار دارد. بررسی این موضوع، برای روشن شدن ماهیت مناسبات تاریخی ایران و ساحلنشینان سواحل جنوبی خلیجفارس و تبیین روابط و تعاملات میان عناصر ایرانی و عرب در منطقة خلیجفارس ضروری مینماید. بررسیهای تاریخی در باب اجارة بندرعباس نشان دهندة نوعی همراهی امام مسقط با حکومت قاجار است که در منابع کمتر به آنها اشاره شده و امروزه در برخی تألیفات فارسی و عربی با تعابیری دیگر از آن یاد میشود. تحول در مناسبات منطقهای با توجه به قدرت روزافزون انگلستان و بازماندن حکومت قاجار از تحولات جدید مانع اتخاذ سیاستی کارآمد شد و با بروز اختلافات، موضوع بندرعباس به تدریج موجب اختلال در تعاملات خانوادة بوسعید و حکومت مرکزی شد. این مقاله با رویکردی تحلیلی، ضمن بررسی ماهیت اجارهداری بندرعباس و نقش آن در تعاملات بوسعید و حکمرانان محلی، به دنبال پاسخ به این پرسش اساسی است که موضوع اجارة بندرعباس، تا چه حد ماهیت مناسبات حکومت قاجار و امام مسقط را منعکس میکند؟
قاجار
امام مسقط
بوسعیدیها
بندرعباس
اجارهداری
2015
03
21
1
60
https://www.hfrjournal.ir/article_73761_e41b76b48eef5b8d55b60409f39f4d9a.pdf
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
1735-2010
1394
16
62
تأثیر روابط خارجی در عصر ناصری بر هنر نمایش در ایران
مصطفی
لعل شاطری
یکی از ویژگیهای عصر ناصری و در پی گسترش روابط خارجی با اروپا، تأثیرپذیری محتوایی و اجرایی از غرب در زمینة نمایش بود. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در پی پاسخ به این پرسش است که روابط فرهنگی عصر ناصری با کشورهای اروپایی چه تأثیری بر هنر نمایش در ایران داشت؟ علاقة ناصرالدین شاه به این هنر، در پی سفرهای سه گانه به اروپا و نیز رواج فن نمایشنامه نویسی به سبک و سیاق غربی در آثار کسانی همچون آخوندزاده و تبریزی و پس از آن گسترش ترجمة آثار مولیر و سرانجام تأسیس تماشاخانة دارالفنون، زمینههای لازم را برای اجرای نمایشهایی به سبک تئاترهای غربی فراهم آورد؛ هر چند که عمر این گونه نمایشها طولانی نبود و به تعطیلی انجامید. اما این دوره را میتوان نقطة آغاز پیروی از سبکهای اروپایی در نمایش تلقی کرد که در ادوار بعدی با کوشش بیشتری پیگیری شد و با فرهنگ و هنر بومی، در جامة نوینی سر برآورد.
ایران
قاجاریه
عصر ناصری
روابط خارجی
هنر نمایش
2015
03
21
29
60
https://www.hfrjournal.ir/article_73774_15528ce606451949d331540facdc5525.pdf
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
1735-2010
1394
16
62
رویدادی ضمنی در روابط ایران و انگلیس:نبرد برازجان (1273ق./1857م.)
غلامرضا مهدی
راونجی
هنگامی که در بهار 1272ق./ 1856م. قوای ایران هرات را تصرف کردند، انگلیس این موضوع را نقض معاهدة 25 ژانویه 1853م. شناخت و این واقعه، عزم آن دولت را که به افغانستان و به طور خاص به هرات همچون باروی هند مینگریست، جزم کرد تا به ایران حمله کند. از همین رو، قوای نظامی انگلیس در دسامبر 1856م. مناطق جنوبی ایران از جمله منطقة برازجان را اشغال کردند. تنها گزارش شناخته شدة ایرانیِ به جا مانده از نبرد قشون انگلیس و ایران در برازجان نسخهای از مؤلف ناشناس است که بخشی از حقایق این نبرد را از زاویه دیدیک ایرانی بیان کرده است. مقالة حاضر ضمن معرفی و انتشار این سند، به بررسی و نقد و مقایسه مطالب آن بر اساس منابع تاریخی و گزارشهای باقیمانده از این واقعه میپردازد.
چنین به نظر میرسد که شکست برازجان و انهدام ادوات جنگی ایران در این منطقه، سرعت پیشروی قشون انگلیس در ایران به سوی محمره (خرمشهر) را افزایش داد و بر امضای معاهدة 8 رجب 1273ق./ 4 مارس 1857م. معروف به صلح پاریس تأثیر بسزا نهاد.
ایران
انگلیس
روابط سیاسی
نبرد برازجان
2015
03
21
61
60
https://www.hfrjournal.ir/article_73778_34b4fa5588b9db77076cb504354949d5.pdf
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
1735-2010
1394
16
62
پیامدهای اجتماعی جنگ جهانی دوم درکرمانشاه (سالهای 1326- 1320ش.)
پروانه
قاسمیان
اندک مدتی پس از آغاز جنگ جهانی دوم، حملة آلمان به روسیه، متفقین را در انتخاب ایران برای رساندن تجهیزات و کمکهای لازم به روسیه مصمم کرد. اگر چه دولت ایران سیاست بیطرفی برگزید، اما گرفتار جنگ و اشغال شد و اشغالگران شهرهایی مانند کرمانشاه را پایگاه نظامی خود قرار دادند.
حضور قوای نظامی بیگانه به ویژه انگلیس، مشکلاتی در زمینههای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی به بار آورد و سوءمدیریت برخی کارگزاران محلّی و مرکزی، زندگی مردم را سخت به دشواری افکند: کمبود غذا و دارو، خواروبار، گرسنگی، بیکاری، دزدی و شرارت. در این پژوهش کوشش شده است تا پیامدهای اجتماعی جنگ بینالملل دوم در کرمانشاه، با مطالعة اسناد، روزنامهها و برخی منابع دیگر بررسی شود.
جنگ جهانی دوم
کرمانشاه
پیامدهای اجتماعی
2015
03
21
91
111
https://www.hfrjournal.ir/article_74130_799c150de4dc777f09986c0eff72b651.pdf
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
1735-2010
1394
16
62
روابط خارجی ایران دردولت مشیرالدوله (3 بهمن 1300 تا 15 خرداد 1301)
حسین
احمدی رهبریان
پس از کودتای 1299ش. دولتهای وقت به چند مسأله توجه خاص داشتند: ترمیم روابط با شوروی، برقراری نظم و تمرکزگرایی و ایجاد توازن سیاسی با مداخله کشوری ثالث. در این میان، پیگیری قرارداد مودّت با دولت شوروی، تعقیب شورشیان فراری، سر و سامان دادن به سفارتخانهها، لغو قانون کاپیتولاسیون و گسترش روابط با دولت آمریکا، از مهمترین برنامههای دولت پیرنیا بود. دولت مشیرالدوله که حکیمالملک را در رأس وزارت امور خارجه گمارده بود، در پیگیری امور پناهندگان سیاسی با دولت شوروی به طور نسبی توفیقیافت و در مسیر لغو قانون کاپیتولاسیون و برقراری نظم و انضباط گامهای مؤثری برداشت. اما در حل مشکلات مرزی و تجاری با شوروی فرصت نیافت و در ارتباط با دولت آمریکا برای ایجاد توازن و به طور خاص در مسأله نفت توفیق چندانی به دست نیاورد.
ایران
کشورها
روابط خارجی
دولت مشیرالدوله
2015
03
21
113
132
https://www.hfrjournal.ir/article_74132_a9fa7125bd484b409dc0d19cd9877a9e.pdf
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
1735-2010
1735-2010
1394
16
62
راهبرد هستهای ایران در دورة پهلوی دوم از منظر واقعگرایی
سید حسام الدینی
یاسینی
الناز
نیک سرشت
افزایش قیمت نفت در سالهای 1972 و 1973، به ثبات سیاسی کشور و دورنمای جایگاه ایران در خاورمیانه منجر شد تا رژیم وقت ایران بهرهبرداری از تکنولوژی هستهای برای تولید برق هستهای را به صورت جدّی در دستور کار قرار دهد. این مهم با توجه به چشماندازهای توسعهای ایران، ضرورتی انکارناپذیر به نظر میرسید و حتی آمریکا هم آن را توصیه میکرد. اما همزمانی این تصمیم با آزمایش اتمی هند، تردیدها را در خصوص نیّات واقعی شاه در باب برنامة هستهای بیشتر برمیانگیزاند و این پرسش به ذهن میرسد که آیا تنها دلایل توسعهای، شاه ایران را به سوی صنعت هستهای سوق داد؟ آیا رویکرد شاه بعد از احساس قدرت از طریق افزایش بهای نفت در منطقه تغییر کرده بود و او تثبیت سلطة منطقهای خود را در دستیابی به سلاح هستهای و در پی آن، ایجاد بازدارندگی هستهای میپنداشت؟ برای پاسخ به دو پرسش اساسی پژوهش، ناگزیر میباید مقدمات تاریخی را در نظر بگیریم: تاریخچة تفکر هستهای در ایران، رابطة صنعت هستهای و سیاستهای توسعهای ایران، نگاه غرب و به ویژه آمریکا در باب صنعت هستهای ایران و تأثیر دیگر عوامل مانند نفت و بحران نفتی دهة 70 م.، عوامل بینالمللی و حتی عوامل روانشناختی شخص شاه. به نظر میرسد که حاکمیت پهلوی، دست کم در پی ایجاد نوعی بازدارندگی هستهای از طریق دستیابی به بمب یا رسیدن به نقطة غیرقابل بازگشت، یعنی آستانة تولید بمب و نه لزوماً تولید آن، در میانمدت بود.
ایران
پهلوی دوم
انرژی هستهای
واقعگرایی
2015
03
21
133
189
https://www.hfrjournal.ir/article_74200_b6d4173f2d17193a4da3fc4c84cba045.pdf