نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه بازرگانی اوزاکا

2 کارشناس اسناد و پژوهش مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه

چکیده

چکیده
مقاله حاضر با هدف روشن ‌شدن روند راه‌اندازی "پروژه پتروشیمی ایران و ژاپن" با تمرکز بر دوره زمانی دهه 60 و70 میلادی تدوین شده است. این پروژه به علت سرنوشت غم‌بار و تأسف‌برانگیزش در ژاپن معروف شد و همه اتفاقات، نظیر شوک نفتی سال ۱۹۷۳م.، انقلاب سال ۱۹۷۹م. و جنگ هشت  ساله ایران و عراق در دهه ۸۰ میلادی در طول اجرای این پروژه رخ داد و در حالی که ضرر و زیان فراوانی برای شرکت­های سرمایه­گذار به بار آورد، در سال ۱۹۸۹م. به پایان رسید. در پژوهش حاضر، نویسنده تلاش می‌کند تا با کشف دو واقعیت مهم و مؤثر بر پروژه، آن را مورد بررسی قرار دهد. یک: مهارت متمایز مذاکره‌کنندگان ایرانی که از همان ابتدا منجر به عقب‌نشینی تدریجی طرف ژاپنی از مواضع خود در این پروژه شد؛ ایرانیان همواره ابتکار عمل مذاکره را در دست داشتند تا طرف ژاپنی را در خلیج فارس حفظ نماید. دوم: درگیری پیچیده نه ‌تنها بین منافع ایران و ژاپن، بلکه بین شرکت­های ژاپنی دخیل در این پروژه بود؛ آنها نتوانستند تضاد منافع را حل کنند. بدین سبب، یکی از دلایل تأخیر در مراحل ابتدائی پروژه، همین امر بود. در نتیجه،"پروژه پتروشیمی ایران و ژاپن" از همان آغاز در دام مشکلات و درگیری­های سازمانی گرفتار شد. از آنجایی که پروژه در نهایت شکست خورد، شرکت­های ژاپنی نیز از انتشار اسناد آرشیو برای روشن ‌شدن ابعاد آن خودداری کردند. نویسنده برای غلبه بر این نقص در تحقیقات تاریخی، رویکرد تاریخ شفاهی مبتنی بر مصاحبه همراه با جمع‌آوری اطلاعات از طریق جستجو در مقالات و مطالب منتشره درباره این پروژه را در پیش گرفته است. از طریق رویکرد تاریخ شفاهی، وی تلاش کرد که به حقایقی دست یابد تا بتواند پروژه پتروشیمی ایران و ژاپن را بر پایه واقعیات و اسناد جدید تحلیل نماید.
 

کلیدواژه‌ها