نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

کارشناس اداره میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی استان بوشهر

چکیده

بندر بوشهر یکی از بندرهای قدیمی خلیج فارس، همواره در تحولات مهم سیاسی و اقتصادی ایران تأثیرگذار بوده است. در طول تاریخ معاصر، نیروهای انگلیسی در چهار مرحله به این بندر هجوم آوردند که آخرین آن مربوط به جنگ جهانی اول بود. علاوه بر این، جنگ جهانی دوم نیز که به سقوط پهلوی اول منتهی گردید، به‌صورت غیرمستقیم بر این بندر تأثیر گذاشت. پژوهش حاضر در پی آن است که به‌شیوه توصیفی- تحلیلی و با استفاده از اسناد آرشیوی موجود در بنیاد ایران‌شناسی بوشهر و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به این پرسش پاسخ دهد که بوشهر طی دوران حضور متفقین در چه وضعیتی به سر می‌برد و حضور نیروهای بیگانه در این شهر چه پیامدهایی با خود به همراه داشت؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که بحران نان، فقدان ثبات اقتصادی- سیاسی، احتکار غله، قحطی و مرگ‌ومیر فراوان در کنار رکود اقتصادی گمرک از جمله پیامدهای ناشی از جنگ جهانی دوم و سقوط رضا شاه بود که حضور متفقین در این بندر به آن دامن زد.

کلیدواژه‌ها

منابع و مآخذ
اسناد:
 سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آرشیو اسناد، سندهای شماره: 963/290؛ 32627 /293؛ 2901880؛ 1681/290؛ 480 /260؛ 480/260000
 
فارسی:
اسدپور، حمید، "موانع تاریخی توسعه بوشهر در دوره پهلوی"، پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، 1399، دوره 13، ش 25، ص 218.
 پریدار، مجتبی، 1393، اسناد اتاق بازرگانی بوشهر، ج 1، تهران: آبادبوم.
چمنکار، محمدجعفر، "تأثیر جنگ بین‌الملل دوم بر تنزل جایگاه اقتصادی بندر بوشهر"، پژوهشنامه تاریخ‌های محلی ایران، 1399،  ش1، پیاپی 17، ص 261.
رزم‌آرا، علی، ۱۳۲۳، جغرافیای نظامی ایران- منطقه فارس، تهران: چاپخانه ارتش.
زنگنه، حسن، ۱۳۹۵، گزارش سالانه بالیوز انگلیس در بوشهر و پسکرانه، قم: صحیفه خرد.
زیویار، فرهاد، 1389، اسنادی از اشغال ایران در جنگ جهانی دوم، ج 2، تهران: خانه کتاب.
علی‌اکبری بایگی، علی‌اکبر (به‌کوشش)، 1392، اسنادی از جنگ جهانی دوم، تهران: مرکز پژوهش و اسناد دفتر ریاست‌جمهوری و خانه کتاب
فلور، ویلم، 1۴۰۰، بوشهر، شهر، جامعه و تجارت (۱۹۴۷- ۱۷۹۷م.)، ج2، ترجمه: اسماعیل نبی‌پور، بوشهر: بنیاد ایرانشناسی و علوم پزشکی بوشهر.
قطبی، بهروز، 1381، گزیده اسناد جنگ جهانی دوم در ایران، چ۱، تهران: اطلاعات.
نعمتی، نورالدین، 1392، "تأثیر سیاست­های اقتصادی دولت پهلوی اول بر اقتصاد بندر بوشهر 1320-1304ش."، پژوهش­های ایرانشناسی، دوره 4، ش2.
 
نشریات:
اطلاعات: تاریخ‌های 13/۱0/۱۳۲۱؛ ۱۱/ ۱/ ۱۳۲1؛ ۶ /1/۱۳۲۲؛ 2/8/1324؛ 3/7/1320؛ 22/4/1321؛ 16/7/1321؛ 8/1/1322؛ 29/11/1324.
حبل‌المتین: 1332، س 33، ش 29.
خلیج ­ایران : س 15، ش 29، 10/10/1320؛ س 15، ش 30، 29/6/1320؛ س 15، ش 28، 28/4/1320؛ س 15، ش 30، 8/6/1320؛ همان: 15/6/1320؛ س 15، ش 31،  27/7/1320؛ س 23، ش 55، 9/3/1321؛ س 29، ش 1790، 20/2/1327.
کوشش: س 21، ش 5292؛ س 21، ش 5296، 29/2/1323 و 3/2/1323
.
 
لاتین:
Administration Report on the Persian Gulf Political Residency for the year 1940 in Government of India Qatardigital Library.
Location on Political 1940, Resident in Time of War. 30/178. Qatar Digital Library.
Evacuation of Bushire, 1940, file 28/8, Qatar Digital Library.