نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه تاریخ دانشگاه ارومیه

چکیده

روابط ایران و فرانسه در دوره ریاست‌جمهوری والری ژیسکاردستن در زمینه‌های گوناگون سیاسی، فرهنگی، نظامی و اقتصادی گسترش یافت. بر اساس سیاست ژیسکاردستن، به‌منظور مبارزه با چالش‌های اقتصادی پس از جنگ اعراب و اسرائیل و تبعات منفی بحران نفتی، صنایع فرانسه سهم بیشتری از بازار گسترده ایران را جستجو میکردند. روابط تنگاتنگ در صنعت نوپای هسته‌ای ایران، بخش مهمی از این مراودات را پوشش می‌داد و تحویل نیروگاه‌های هستهای با ظرفیت پنج‌هزار مگاوات نیز بخشی از همکاری‌ها بود. ارزش برخی از این تأسیسات  از جمله نیروگاه اتمی دارخوین بیش از یک میلیارد و دویست‌میلیون دلار تخمین زده میشد. ده‌ها شرکت فرانسوی در تخصص‌های مرتبط با نیروگاه‌های هسته‌ای در ایران فعالیت می‌کردند و آموزش نیروی انسانی مورد نیاز نیروگاه‌های اتمی ایران در فرانسه انجام می‌گرفت. دولت ایران نیز با پرداخت هزینه سنگین، در شرکت‌های غنی‌سازی اورانیوم در فرانسه سهیم بود. تلاش‌های ایران برای تضمین دریافت سوخت نیروگاه‌های اتمی خود، موجب خرید بخشی از سهام شرکت‌های تهیه سوخت کورودیف و یورودیف فرانسه گردید. هدف از این پژوهش، بررسی نقش دولت فرانسه عصر والری ژیسکاردستن در برنامه اتمی ایران طی دهه 50 شمسی است. پرسش این است که روابط هسته‌ای ایران با فرانسه در دوره ریاست‌جمهوری ژیسکاردستن چگونه بوده است؟ در پایان، نویسنده نتیجه می‌گیرد که عصر ریاست‌جمهوری ژیسکاردستن نقطه‌عطفی در گسترش همه‌جانبه روابط دو کشور به‌ویژه در زمینه همکاری‌های صلح‌آمیز اتمی بوده است.

کلیدواژه‌ها

اسناد:
استادوخ (اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه)،  اسناد حقوقی، گزارش خلاصه وضع سرمایه‌گذاری دولت ایران در خارج، دستور جلسه مورخ 31/3/1358، دولت موقت. بدون شماره
ساکما (آرشیو سازمان اسناد ملی ایران)، اسناد شماره  7332/230 ؛  11261/370 ؛ 9757/370  ؛  4419/380 ؛  884/220؛، 95/364/1022؛
کمام (آرشیو کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی)، اسناد شماره  596/0/0/65/23ق ؛  3129الف IR ؛ 134/0/12/24ق.
 
کتاب‌ها:
بنیاد مطالعات ایران، 2005، برنامه انرژی اتمی ایران، تلاش‌ها و تنش‌ها، مصاحبه با اکبر اعتماد نخستین رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، زمان مصاحبه نوامبر 1982 در پاریس، به‌کوشش و ویراستاری: غلامرضا افخمی، آرشیو تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران، مجموعه توسعه و عمران ایران، بخش 2، مریلند امریکا:  نشربنیاد مطالعات ایران.
پهلوی، محمدرضا، 1384، پاسخ به تاریخ، ترجمه: حسین ابوترابیان، تهران: مترجم.
سازمان انرژی اتمی ایران، تیر 1356، گزارش فعالیت سالیانه، ش 4، تهران: سازمان انرژی اتمی ایران.
--------------------، تیر1357، گزارش فعالیت سالیانه، ش 4، تهران: سازمان انرژی اتمی ایران.
وزارت امور خارجه، 1352، روابط خارجی ایران در سال 1352، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
--------------، 1353، روابط خارجی ایران در سال 1353،تهران:  انتشارات وزارت امور خارجه.
--------------، 1355، گزارش سالانه روابط خارجی ایران سال 2535 شاهنشاهی، تهران: اداره انتشارات و مدارک.
--------------، 1370، اسناد معاهدات دو جانبه ایران با سایر دول، ج10، تهران: واحد نشر اسناد دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
 
نشریات:
آیندگان، 7/12/1352؛ 2/4/1353؛ 3/4/1353؛ 4/4/1353؛ 8/4/1356؛ 5/8/1356؛ 14/8/1356؛ 28/8/1356؛  5/12/1353.
اطلاعات، 4/3/1355؛ 5/3/1355؛ 12/7/1355؛ 15/7/1355؛ 24/7/1355؛ 8/1/1356؛ 29/1/1356؛
رستاخیز، 18/2/1357؛ 7/4/1357؛ 20/3/1357.
کیهان، 1/3/1353، 28/8/1353؛ 2/10/1353؛ 11/2/1354؛ 11/2/1356؛ 14/2/1356؛ 15/2/1356؛ 22/2/1356؛ 12/3/1356؛ 1/6/1356؛ 16/7/1356؛  5/6/1357؛ 18/7/1357؛ 23/7/1357؛ 24/7/1357؛18/1/1358؛ 2/10/1353؛ 14/10/1353؛ 31/2/1354؛ 31/2/1354.
منابع الکترونیک:
مجموعه قوانین مصوب مجلس شورای ملی، لوح حق، نسخه 1، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
رادیو فرانسه فارسی، 6/12/2017، روابط ایران و فرانسه از آستانه  انقلاب تا پایان جنگ ایران و عراق، https://www.rfi.fr/fa
رادیو فردا، 13 آذر 1399، والری ژیسکاردستن، فاصله محمدرضا پهلوی تا روح‌الله خمینی، به‌مناسبت درگذشت والری ژیسکاردستن،  https://www.radiofarda.com
 
http://coordination-antinucleaire-sudest.net, (2012), Histoire: l'Iran entre dans le capital d'Eurodif-Areva et devient propriètaire-de-10-de-l-uranium.
اسناد:
استادوخ (اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه)،  اسناد حقوقی، گزارش خلاصه وضع سرمایه‌گذاری دولت ایران در خارج، دستور جلسه مورخ 31/3/1358، دولت موقت. بدون شماره
ساکما (آرشیو سازمان اسناد ملی ایران)، اسناد شماره  7332/230 ؛  11261/370 ؛ 9757/370  ؛  4419/380 ؛  884/220؛، 95/364/1022؛
کمام (آرشیو کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی)، اسناد شماره  596/0/0/65/23ق ؛  3129الف IR ؛ 134/0/12/24ق.
 
کتاب‌ها:
بنیاد مطالعات ایران، 2005، برنامه انرژی اتمی ایران، تلاش‌ها و تنش‌ها، مصاحبه با اکبر اعتماد نخستین رئیس سازمان انرژی اتمی ایران، زمان مصاحبه نوامبر 1982 در پاریس، به‌کوشش و ویراستاری: غلامرضا افخمی، آرشیو تاریخ شفاهی بنیاد مطالعات ایران، مجموعه توسعه و عمران ایران، بخش 2، مریلند امریکا:  نشربنیاد مطالعات ایران.
پهلوی، محمدرضا، 1384، پاسخ به تاریخ، ترجمه: حسین ابوترابیان، تهران: مترجم.
سازمان انرژی اتمی ایران، تیر 1356، گزارش فعالیت سالیانه، ش 4، تهران: سازمان انرژی اتمی ایران.
--------------------، تیر1357، گزارش فعالیت سالیانه، ش 4، تهران: سازمان انرژی اتمی ایران.
وزارت امور خارجه، 1352، روابط خارجی ایران در سال 1352، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
--------------، 1353، روابط خارجی ایران در سال 1353،تهران:  انتشارات وزارت امور خارجه.
--------------، 1355، گزارش سالانه روابط خارجی ایران سال 2535 شاهنشاهی، تهران: اداره انتشارات و مدارک.
--------------، 1370، اسناد معاهدات دو جانبه ایران با سایر دول، ج10، تهران: واحد نشر اسناد دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.
 
نشریات:
آیندگان، 7/12/1352؛ 2/4/1353؛ 3/4/1353؛ 4/4/1353؛ 8/4/1356؛ 5/8/1356؛ 14/8/1356؛ 28/8/1356؛  5/12/1353.
اطلاعات، 4/3/1355؛ 5/3/1355؛ 12/7/1355؛ 15/7/1355؛ 24/7/1355؛ 8/1/1356؛ 29/1/1356؛
رستاخیز، 18/2/1357؛ 7/4/1357؛ 20/3/1357.
کیهان، 1/3/1353، 28/8/1353؛ 2/10/1353؛ 11/2/1354؛ 11/2/1356؛ 14/2/1356؛ 15/2/1356؛ 22/2/1356؛ 12/3/1356؛ 1/6/1356؛ 16/7/1356؛  5/6/1357؛ 18/7/1357؛ 23/7/1357؛ 24/7/1357؛18/1/1358؛ 2/10/1353؛ 14/10/1353؛ 31/2/1354؛ 31/2/1354.
منابع الکترونیک:
مجموعه قوانین مصوب مجلس شورای ملی، لوح حق، نسخه 1، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
رادیو فرانسه فارسی، 6/12/2017، روابط ایران و فرانسه از آستانه  انقلاب تا پایان جنگ ایران و عراق، https://www.rfi.fr/fa
رادیو فردا، 13 آذر 1399، والری ژیسکاردستن، فاصله محمدرضا پهلوی تا روح‌الله خمینی، به‌مناسبت درگذشت والری ژیسکاردستن،  https://www.radiofarda.com
 
http://coordination-antinucleaire-sudest.net, (2012), Histoire: l'Iran entre dans le capital d'Eurodif-Areva et devient propriètaire-de-10-de-l-uranium.