نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

بازتاب آرمانی سرزمین وسیع و مردم چین در ادبیات قدیم ایران چه در ادبیات نخبه­گرا و چه در ادب عامه، پررنگ و قابل ملاحظه است. جاذبه­های طبیعی و تجاری و فرهنگی چین و دوری و دسترس ‌‌‌‌‌ناپذیری و عدم بروز جنگ و ستیز میان دو سرزمین از موضوعاتی محسوب می­شود که توجه بدین سرزمین را نزد ایرانیان بسیار پررنگ می­کرد. در این میان، خوبرویان و زیبارویان و بتکده‌های چین نیز از وجوه آرمانی و پرکششی است که در حافظه جمعیِ ایرانیان ماندگاری خاصی داشته و زمینه خیال‌پردازی­هایی را در نثر و نظم فراهم آورده است؛ افزون بر آن، ادبیات داستانی شفاهی و مکتوب، جایگاه ویژه­ای دارد. چگونگی بازتاب این مهم در منابع داستانی عامیانه، پرسش اصلی پژوهش پیشِ روست. توجه بدین موضوع و ریشه­یابی آن برساخته شدن چنین ذهنیت آرمانی و تأثیرپذیری از فرهنگ چین را نزد ایرانیان در ادوار مختلف باز می­تاباند. این تأثیر گویای متننگاه زیبایی شناسانه جامعه ایران است و از نوعی تاریخ فرهنگی در وجه ذهنی سخن می­گوید. در اینجا با روش کتابخانه­ای و با نظر به پیشینه بازتاب یافتن زیبارویان و بتکده­های چین در اندیشه ادبا به داستان‌هایی منتخب از قرن ششم تا دوازدهم پرداخته شده است. داستان‌هایی از هر قرن که بازگوکننده نمادین از اندیشه جمعی و ذهنیت زیبایی شناسانه مردم است و بی­گمان همچون رشته زنجیری معنادار در فرهنگ عامه ایرانیان خود می­نمایاند. 

کلیدواژه‌ها