نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه تاریخ دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
بازتاب آرمانی سرزمین وسیع و مردم چین در ادبیات قدیم ایران چه در ادبیات نخبهگرا و چه در ادب عامه، پررنگ و قابل ملاحظه است. جاذبههای طبیعی و تجاری و فرهنگی چین و دوری و دسترس ناپذیری و عدم بروز جنگ و ستیز میان دو سرزمین از موضوعاتی محسوب میشود که توجه بدین سرزمین را نزد ایرانیان بسیار پررنگ میکرد. در این میان، خوبرویان و زیبارویان و بتکدههای چین نیز از وجوه آرمانی و پرکششی است که در حافظه جمعیِ ایرانیان ماندگاری خاصی داشته و زمینه خیالپردازیهایی را در نثر و نظم فراهم آورده است؛ افزون بر آن، ادبیات داستانی شفاهی و مکتوب، جایگاه ویژهای دارد. چگونگی بازتاب این مهم در منابع داستانی عامیانه، پرسش اصلی پژوهش پیشِ روست. توجه بدین موضوع و ریشهیابی آن برساخته شدن چنین ذهنیت آرمانی و تأثیرپذیری از فرهنگ چین را نزد ایرانیان در ادوار مختلف باز میتاباند. این تأثیر گویای متننگاه زیبایی شناسانه جامعه ایران است و از نوعی تاریخ فرهنگی در وجه ذهنی سخن میگوید. در اینجا با روش کتابخانهای و با نظر به پیشینه بازتاب یافتن زیبارویان و بتکدههای چین در اندیشه ادبا به داستانهایی منتخب از قرن ششم تا دوازدهم پرداخته شده است. داستانهایی از هر قرن که بازگوکننده نمادین از اندیشه جمعی و ذهنیت زیبایی شناسانه مردم است و بیگمان همچون رشته زنجیری معنادار در فرهنگ عامه ایرانیان خود مینمایاند.
کلیدواژهها