نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز

2 استادیار دانشگاه خوارزمی تهران

چکیده

کودتای 28 مرداد 1332 سرآغاز فرمانروایی مطلق شاه در عرصه سیاست داخلی و خارجی ایران بود. محمدرضا شاه کوشید تا در جهانِ مبتنی بر دو قطب شرق و غرب، منافع ملی و سیاست خارجی خود را با ایالات متحده همسو کند، اما با آغاز دوران تنشزدایی در اوایل دهة 40 شمسی، روابط ایران و شوروی در سطوح مختلف سیاسی و اقتصادی بهبود یافت.
در این پژوهش، تغییر و تحولات روابط اقتصادی ایران و شوروی از آغاز دورةتنشزدایی و اهداف دو کشور در گسترش همکاری‌های اقتصادی بررسی می‌شود. ایران با آغاز دوران تنشزدایی و در پیش گرفتن سیاست مستقل ملی به موازات حفظ پیوندهای نزدیک با آمریکا و کشورهای بلوک غرب، در پی برقراری روابط اقتصادی با شوروی برآمد؛ با این هدف که مناسبات ایران و شوروی را در دایرة امور اقتصادی محدود کند، حال آنکه روسهادرپی کاهش وابستگی ایران به جهان غرب بودند.

کلیدواژه‌ها

ازغندی، علیرضا، (1379)، روابط خارجی ایران 1357-1320 (دولت دست­نشانده)، تهران: نشر قومس.
اسدی، بیژن، (1371)، علائق و استراتژی ابرقدرتها در خلیج فارس1368-1357، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
ایرانی، ناصر، (1370)، «روابط ایران و آمریکا و شوروی از جنگ بین­المللی دوم تاکنون»، شماره 64، ص36، نشریه: اطلاع رسانی و کتابداری.
ایوانف، م.س، (1356)، تاریخ نوین ایران، ترجمه: هوشنگ تیزابی و حسن قائم­پناه، تهران: نشر سلوچ.
حیدرنیا، محسن، (1353)، روابط نو استعماری شوروی با ایران 1973-1956، [بی­جا]: انتشارات ندا.
سنایی، مهدی و جهانگیر کرمی‌، (1388)، روابط تجاری ایران و روسیه (مجموعه مقالات)، تهران: ایراس.
عطارزاده، مجتبی، (1378)، «بررسی روابط ایران و شوروی در دوره­ی کمونیسم»، شماره 27، صص 180-179، نشریه: علوم سیاسی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز.
علم، اسدالله، (1377)، یادداشت­های علم، ج 2، ویراستار: علینقی عالیخانی، تهران: مازیار.
کاتوزیان، محمدعلی (همایون)، (1372)، اقتصاد سیاسی ایران (از مشروطیت تا پایان سلسله­ی پهلوی)،چاپ دوم، ترجمه­: محمدرضا نفیسی و کامبیز عزیزی، تهران: نشر مرکز.
کارردانکوس، هلن، (1367)، نه صلح نه جنگ (امپراتوری جدید شوروی یا حق استفاده از تنش‌زدایی)، چاپ دوم، ترجمه: هوشنگ مهدوی، تهران: البرز.
کدی، نیکی و مارک گازیوروسکی، (1379)، نه شرقی نه غربی: روابط خارجی ایران با آمریکا و اتحاد شوروی، ترجمه: الهه کولایی و ابراهیم متقی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
کولایی، الهه، (1379)، اتحاد جماهیر شوروی و انقلاب اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
وزارت امور خارجه ایران، (1346)، روابط خارجی ایران سال­ های 1346 و 1350، تهران: وزارت امور خارجه.
مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، (1381)، چپ در ایران به روایت اسناد ساواک؛ روابط ایران و شوروی (مربوط به سال‌های 47-41)، تهران: وزارت اطلاعات، مرکز بررسی اسناد تاریخی.
مهدوی، عبدالرضا هوشنگ، (1373)، سیاست خارجی در دوران پهلوی 1357- 1300، تهران: البرز.

 

نشریات

اطلاعات، شماره 13923، 20 مهر 1353
کیهان، شماره 10610، 8 مهر 1357
نشریه وزارت امور خارجه ایران، دوره 3، شماره های 1 و 3، سال‌های1345 و 1344