نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه تاریخ دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه اصفهان

چکیده

همزمان با گسترش روابط سیاسی میان ایران و گورکانیان هند، روابط تجاری نیز آغاز شد. روابط در آغاز محدود بود و شاه عباس از حضور بازرگانان هندی در ایران جلوگیری می‌کرد. بنابراین، حجم مبادلة کالا بین دو کشور بسیار ناچیز بود، اما بعد از مرگ شاه عباس اول، روابط تجاری با وجود اختلافات مرزی میان دو دولت گسترش یافت، چندان که گورکانیان هند به یکی از بزرگترین شرکای تجاری ایران در دورة صفویه تبدیل شدند. با حضور بازرگانان و عناصر فعال دو کشور در بنادر، شهرها و مراکز تجاری یکدیگر، روند تجارت میان ایران و گورکانیان هند در دورة شاه عباس دوم نسبت به دوره‌های قبل رو به افزایش و توسعه نهاد. با توجه به جایگاه مهم تجار هندی در اقتصاد ایران در زمان شاه عباس دوم، بررسی روند روابط تجاری دو کشور در این دوره، اهمیت خاصی دارد. اما روابط سیاسی تا چه حد بر روابط تجاری ایران و هند عصر شاه عباس دوم مؤثر بود؟ در این مقاله کوشش شده است روابط تجاری ایران و هند در زمان شاه عباس دوم مورد بررسی قرار گرفته و میزان و نوع اجناس و کالاهای مبادله شده، مسیرهای بازرگانی و تأثیر روابط سیاسی بر تجارت دو کشور تشریح شود.
 

کلیدواژه‌ها

الاسلام، ریاض، 1373، تاریخ روابط ایران و هند (دوره صفویه و افشاریه)، ترجمه: محمد باقر آرام و عباسقلی غفاری فرد، تهران: امیر کبیر.
اسمیت، یان و موسی بیگ، 1356، اولین سفرای ایران و هلند؛ موسی بیگ و یان اسمیت، ترجمه: ویلم فلور به کوشش: داریوش مجلسی و حسین ابوترابیان، تهران: کتابخانه طهوری.
باستانی پاریزی، محمد ابراهیم، 1357، سیاست و اقتصاد عصر صفوی، تهران: صفی علیشاه.
برازش، امیرحسین، 1392، روابط سیاسی- دیپلماتیک ایران و جهان در عهد صفویه، تهران: امیرکبیر.
پژوهش گران کمبریج، 1389، تاریخ ایران دوره صفویان (دانشگاه کمبریج)، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: جامی.
تاورنیه، ژان باپتیست، 1363، سفرنامه تاورنیه، ترجمه: حمید ارباب شیرانی، تهران: نیلوفر.
روملو، حسن بیگ، 1384، احسن التواریخ، ج 2، به تصحیح: عبدالحسین نوایی، تهران: اساطیر.
سیوری و دیگران، 1380، صفویان، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: مولی.
سیوری، راجر، 1387، ایران عصر صفوی، ترجمه: کامبیز عزیزی، تهران: مرکز.
شاردن، ژان، 1350، سیاحتنامه شاردن، جلد هفتم، ترجمه: محمد عباسی، تهران: امیر کبیر.
_______، 1372، سفرنامه شاردن، جلد چهارم، ترجمه: اقبال یغمایی، تهران: توس.
شهریار نقوی، حیدر، 1351، "نمایندگان سیاسی ایران و هند در عصر صفوی"، مجله بررسی‌های تاریخی، سال 7، ش 6، آبان.
صفاکیش، حمیدرضا، 1390، صفویان در گذرگاه تاریخ، تهران: سخن.
فلسفی، نصرالله، 1342، چند مقاله تاریخی ادبی، تهران: دانشگاه تهران.
فوران، جان، 1383، مقاومت شکننده: تاریخ تحولات اجتماعی ایران از صفویه تا سال‌های پس از انقلاب اسلامی، ترجمه: احمد تدین، تهران: رسا.
لاکهارت، لارنس، 1368، انقراض سلسله صفویه، ترجمه: مصطفی قلی عماد، تهران: مروارید.
لسترنج، گی، 1364، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمه: محمود عرفان، تهران: علمی و فرهنگی.
نوایی، عبدالحسین، 1383، روابط سیاسی و اقتصادی ایران در دوره صفویه، تهران: سمت.
وحید قزوینی، محمد طاهر، 1329، عباسنامه، به تصحیح: ابرهیم دهگان، اراک: کتابفروشی داودی.
________________، 1383، تاریخ جهان آرای عباسی، به تصحیح: سیّد سعید میرمحمدصادق، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ویلسون، سر آرنولد، 1366، خلیج فارس، ترجمه: محمد سعیدی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.