نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه تاریخ دانشگاه ارومیه

چکیده

با خروج تیمور از ماوراءالنهر، روابط خارجی وی در غرب قلمروش به صورت قابل ملاحظه‌ای فزونی گرفت؛ به طوری که ایران در دوره تیموریان، با اسپانیا در غربی‌ترین نقطه اروپا نیز ارتباط سیاسی برقرار کرد، اما در ناحیه شرق، این ارتباط نسبت به حکومت قبل از او، یعنی مغولان، کاهش چشمگیری یافت. در سال‌های آخر حکومت تیمور که وی درصدد برآمد چین را تصرف نماید، به نظر می‌رسید روابط طرفین ضمن تغییر در اهداف به صورت گسترده‌ای افزایش یابد، اما این مهم به سبب مرگ او محقق نشد. جانشینان تیمور به علت فقدان نظام جانشینی منظم به جان هم افتادند و مدعیان بسیاری در قلمرو متصرفی آنان برای به‌دست‌گیری قدرت، ظهور کردند. بخش عمده‌ای از تلاش‌های این مدعیان، صرف تثبیت قدرت­شان شد و این اقدامات، آنان را از توجه به روابط خارجی بازداشت. از طرفی در این زمان، حدود ایران نسبت به دوره تیمور کاهش یافت و قدرت‌های محلی جدیدی در مرزهای ایران ظهور کردند و مانع روابط با همسایگان بزرگ پیشین شدند. چین نیز از این قاعده مستثنی نبود. زیرا تجدید قدرت مغولان در سرزمین سابق جغتائیان ـ واقع در مسیر ارتباطی ایران و چین ـ و برخی عوامل بازدارنده داخلی در چین و ایران، مانع رونق روابط سیاسی و تجاری طرفین شد. این مقاله می‌کوشد ضمن توصیف روابط ایران و چین، علل و زمینه‌های کاهش روابط آنها را بررسی کند. روش تحقیق در این مقاله، تاریخی و مبتنی بر توصیف و تحلیل وقایع است.

کلیدواژه‌ها

منابع و مآخذ
ابن عربشاه (1339)، زندگی شگفت‌آور تیمور، ترجمه: محمدعلی نجاتی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اشپولر و دیگران (1385)، ترکان در ایران، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: انتشارات مولی.
بارتولد، واسیلی [بی‌تا]، الغ بیگ و اوضاع زمان وی، ترجمه: حسین احمدی پور تهران: چهر.
ــــــــــــــ (1366)، ترکستان نامه، ترجمه: کریم کشاورز، تهران: انتشارات آگاه.
ــــــــــــــ (1376)، تاریخ ترک‌های آسیای مرکزی، ترجمه: دکتر غفار حسینی تهران: توس.
جرالد، فیتز (1367)، تاریخ فرهنگ چین، ترجمه: اسماعیل دولتشاهی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
حافظ ابرو، نورالله (1372)، زبده التواریخ، به تصحیح: سید کمال سیدجوادی، تهران: نشر نی.
حافظ ابرو، نورالله (1380)، زبده التواریخ، به تصحیح: سید کمال سیدجوادی، تهران: ارشاد اسلامی.
خطایی، علی اکبر (1372)، خطای‌نامه، به کوشش: ایرج افشار، تهران: مرکز اسناد فرهنگی.
خواند میر، غیاث الدین (1330)، حبیب السیر، تهران: کتابخانه خیام.
مصاحب، غلامحسین (1380)، دایره المعارف مصاحب، دائره المعارف فارسی،تهران: امیرکبیر
دوغلات، میرزا محمد (1383)، تاریخ رشیدی، به تصحیح: عباسقلی غفاری فرد، تهران: میراث مکتوب.
سمرقندی، کمال عبدالرزاق (1383)، مطلع سعدین و مجمع بحرین، به اهتمام: عبدالحسین نوائی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
غفاری، قاضی احمد [بی‌تا]، تاریخ جهان آرا، به همت: علامه قزوینی، تهران: کتابفروشی حافظ.
فرانک، آیرین و همکاران (1376)، جاده ابریشم، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: سروش.
فصیحی خوافی، احمد (1339)، مجمل فصیحی، به تصحیح: محمود فرخ، مشهد: کتابفروشی باستان.
کلاویخو، روی گنزالوس (1344)، سفرنامه کلاویخو، ترجمه: مسعود رجب‌نیا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
گروسه، رنه (1368)، امپراطوری صحرانوردان، ترجمه: عبدالحسین میکده، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
لمب، هارولد (1381)، چنگیز خان، ترجمه: رشید یاسمی، تهران: امیرکبیر.
مظاهری، علی (1372)، جاده ابریشم، ترجمه: ملک ناصر نویان، تهران: مؤسسه مطالعات فرهنگی.
میر خواند، محمد (1373)، روضه الصفا، تهذیب و تلخیص: عباس زریاب خویی، تهران: انتشارات علمی.
نطنزی، معین الدین (1336)، منتخب التواریخ، به تصحیح: ژان اوبن، تهران: کتابفروشی خیام.
یزدی، شرف الدین علی (1887)، ظفرنامه، به تصحیح: مولوی محمد، کلکته.
نوایی، عبد الحسین (2536)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران، تهران: انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
ــــــــــــــــــ (1370)، اسناد و مکاتبات تاریخی ایران، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ــــــــــــــــــ (1364)، ایران و جهان از مغول تا قاجاریه، تهران: موسسه نشر هما.