نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد داراب

2 استادیار دانشگاه بیرجند

چکیده

رویکرد ایرانیان به ژاپن به عنوان الگوی شرقی و نمونه موفق مدرن‌سازی در سدة بیستم، دلایل متعددی دارد. بخشی از این دلایل مربوط به پیشینه‌ و سوابق مطلوب این الگو در ذهن ایرانیان سدة نوزده و برخی دیگر مربوط به وجوه اشتراک و همسانی‌هایی است که این دو جامعه را به هم پیوند می‌داد. در کنار این دلایل، تاثیر لطمه‌های ناشی از تکاپوهای استعماری کشورهای غربی ـ که منجربه بروز احساسات شدید بیگانه هراسی به‌ویژه در مورد روس و انگلیس شد ـ نیز درخور توجه است. مقالة حاضر ضمن بررسی علل این رویکرد، با تاکید بر مدرن‌سازی آموزشی و آموزش زنان، بازتاب آن را در جراید و افکار عمومی نمایان ساخته است. در این بررسی نشان داده شده است که نخبگان فکری سیاسی در رویارویی بااین الگو صرفاً به بیان مصادیق پیشرفت‌های ژاپن در عرصه‌های مختلف پرداخته‌اند و از تبیین و واکاوی علل ترقی غفلت ورزیده‌اند.

کلیدواژه‌ها

آدمیت، فریدون (1348)، امیرکبیر و ایران، تهران: انتشارات خوارزمی.
اتابکی، تورج (1385)، تجدد آمرانه، ترجمه مهدی حقیقت خواه، تهران: انتشارات ققنوس.
جعفریان، محمد (1373)، آموزش و پرورش در ژاپن(در نگاهی کاربردی)، تهران: بی­نا.
حائری، عبدالهادی (1364)، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران: امیرکبیر.
سلامی، غلامرضا و افسانه نجم‌آبادی (1384)،نهضت نسوان شرق، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
سوگیتا، هیده آکی (1383)، «ژاپن نمونه تجدد در رستاخیز مردم باختر آسیا و شمال آفریقا»، ترجمه: توشیمی ایتو. در: ژاپن دیروز و امروز: نگاهی به جامعه و فرهنگ سرزمین آفتاب و پیوند‌های تمدنی و فرهنگی آن با ایران، هاشم رجب‌زاده، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
طوسی، محمدعلی (1371)، فراسوی خواستن، تهران: شباویز.
علیزاده بیرجندی، زهرا (1387)،  ناصرالدین شاه و گفتمان تجدد، پایان‌نامه دکتری، دانشگاه الزهرا.
کازاما، آکی ئو (1380سفرنامه کازاما: سفرنامه و خاطرات آکی ئو کازاما نخستین وزیر مختار ژاپن در ایران(1311ـ1308 خورشیدی)، ترجمه هاشم رجب­زاده، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
کانل. و.ف (1368)، تاریخ آموزش و پرورش قرن بیستم، ترجمه حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
ماتی، رودی (1382)، «آموزش و پرورش در دوره­ی رضاشاه» در شکل­گیری ایران نوین: دولت و جامعه در دوران رضاشاه، استفانی کرونین، ترجمه مرتضی ثاقب­ فر، تهران: انتشارات جامی.
مرتون، اسکات (1364)، تاریخ و فرهنگ ژاپن، ترجمه مسعود رجب­نیا، تهران: انتشارات  امیرکبیر.
مطیع، ناهید (1387)، مقایسه نقش نخبگان در فرآیند نوسازی ایران و ژاپن 1940ـ1920، تهران: انتشار.
ناکانه، چیه (1369)،جامعه ژاپنی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
واردی، محمد (1374)، ژاپن، تهران: وزارت امور خارجه، موسسه چاپ و انتشارات.
 
انگلیسی
Ringer, monica. m.(2001), eduction, religion and the discourse of cultural reform in qagar iran. california: mazda publisher
Komagai, kazunori.(n.d) value - creating pedagogy and JapaneseEducation in the modern era. http//www.tomakiguchi.org/assets/ images/ kumagai.pdf
نشریات:
عالم نسوان، 1307، ش 7 و 8، سال هفتم.
عالم نسوان، بهمن 1305، ش دوم، سال پنجم.
عالم نسوان، 1300، ش اول، سال دوم.
عالم نسوان، 1307 ش دوم، سال هفتم.
مجله تعلیم و تربیت، 1306، ش 6 و 5، سال سوم.
شفق سرخ، 13تیر 1308، ش 1246، سال هشتم.
شفق سرخ، 1305، ش 656، سال پنجم.