فصلنامه تاریخ روابط خارجی

موقوفات زنان در دوره صفوی و عثمانی

اکرم ارجح

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 1-11

چکیده

  مقاله حاضر که به موقوفات زنان در ایران و آناتولی می‌پردازد، در واقع با سه محور اصلی «وقف»، «زنان» و «تشابهات دوران صفوی و عثمانی» پیوستگی دارد، لیکن هر یک از این سه موضوع در جای خود قابل ...  بیشتر مقاله حاضر که به موقوفات زنان در ایران و آناتولی می‌پردازد، در واقع با سه محور اصلی «وقف»، «زنان» و «تشابهات دوران صفوی و عثمانی» پیوستگی دارد، لیکن هر یک از این سه موضوع در جای خود قابل تأمل و بررسی است. دوران صفوی و عثمانی به لحاظ اقتصادی و سیاسی شرایط مشابهی را برای ایران و آناتولی رقم زد؛ در این شرایط وقف به سبب وسعت اقتصادی و گرایش‌های مذهبی و گاه به نمایش گذاشتن خیرخواهی‌های سلاطین و آثار اجتماعی موقوفات در اوج و شکوفایی بود و تا بدان جا گسترش یافت که طبقات متوسط هم به آن روآوردند. این مسأله حتی زمینه‌ساز شکل‌گیری نهادهای اداری و مشاغل و منصب‌هایی برای اداره این موقوفات شد، به ترتیبی که دو نوع تشکیلات برای اداره املاک وقفی وجود آمد: یکی برای املاک خاصه یعنی موقوفات سلطنتی و دیگری برای سایر موقوفات. این فضا و نیز گزارش‌هایی که از شرایط مطلوب اقتصادی آنان در دست است، زمینه را مهیا ساخت که حضور اقتصادی، اجتماعی و دینی زنان در پدیده وقف خود را نمایان کند. با توجه به این شرایط چگونگی انجام امر وقف در میان زنان در این دوره مورد بررسی قرار می‌گیرد. کتب تاریخی، وقف‌نامه‌ها و کتیبه‌ها منابع دستیابی به این اطلاعات‌اند، گرچه در بسیاری موارد وقف‌نامه‌ای در دست نیست.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1012.4 K

وضعیت حقوقی ـ اجتماعی جامعه ایرانیان مقیم عثمانی در سده‌های 14-11 ق. با تأکید بر عراق

رضا دهقانی

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 13-28

چکیده

  سابقه اقامت ایرانیان در قلمرو عثمانی به آغاز تأسیس دولت عثمانی در قرن هشتم هجری / چهارده میلادی باز می‌گردد. پس از جنگ‌های عثمانی با صفویان که منجر به الحاق ممالک عربی به امپراتوری عثمانی شد، بر شمار ...  بیشتر سابقه اقامت ایرانیان در قلمرو عثمانی به آغاز تأسیس دولت عثمانی در قرن هشتم هجری / چهارده میلادی باز می‌گردد. پس از جنگ‌های عثمانی با صفویان که منجر به الحاق ممالک عربی به امپراتوری عثمانی شد، بر شمار ایرانیانی که برای زیارت به عتبات در عراق و حجاز می‌رفتند افزوده شد. از اوایل قرن هجدهم میلادی و در پی فروکش کردن جنگ‌های خونین ایران و عثمانی، راه تجاری ایران و اروپا از طریق عثمانی که نزدیک به دو قرن بسته بود گشوده شد و به این ترتیب غالب بازرگانان ایرانی برای واردات و صادرات کالا به جای راه‌های خلیج‌فارس و روسیه از آسیای صغیر استفاده می‌کردند. در نتیجه رونق این راه تجاری، تعدادی از بازرگانان ایرانی که نقش واسطه بین ایران و اروپا را داشتند در قلمرو عثمانی مقیم شدند. در دوره صفویه که روابط ایران و عثمانی خصمانه و بر محوریت جنگ و صلح استوار بود، وضعیت ایرانیان مقیم عثمانی هم بازتابی از شرایط موجود تلقی می‌شد. در دوره قاجاریه که از شدت خصومت‌ها کاسته شد و روابط ایران و عثمانی بر پایه تعامل ـ تقابل قرار گرفت، بالاخص با انعقاد معاهده اول ارزروم که طبق آن ایران رسماً در سلک ممالک دارالاسلام قرار گرفت، حقوق ایران به عنوان کشوری اسلامی به شکلی نیمه رسمی پذیرفته شد. این شرایط جدید بر وضیعت اجتماعی ایرانیان ساکن عثمانی و سلوک حکام عثمانی با ایشان تأثیر اساسی داشت.از محتوای انبوه اسناد موجود چنین برمی‌آید که ایرانیان در قلمرو عثمانی با مسائل گوناگونی مواجه بودند. این نوشتار بر آن است تا با استناد به اسناد عثمانی و ایرانی، ضمن تحلیل سیاست دولت عثمانی در قبال این مسائل، به بررسی تأثیر روابط خارجی ایران و عثمانی بر جامعه ایرانیان مقیم استانبول بپردازد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.76 MB

ترکیه عثمانی؛ مدخلی بر نگاه سفرنامه نویسان ایرانی روزگار قاجاریه

داریوش رحمانیان

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 29-36

چکیده

  در سده 19 میلادی، شمار قابل توجهی از ایرانیان به دلایل گوناگون به ترکیه عثمانی رفت و آمد داشتند و یا در آنجا مقیم بودند. در متون فارسی روزگار قاجاریه با انبوهی از داده‌های مربوط به ترکیه عثمانی روبرو هستیم ...  بیشتر در سده 19 میلادی، شمار قابل توجهی از ایرانیان به دلایل گوناگون به ترکیه عثمانی رفت و آمد داشتند و یا در آنجا مقیم بودند. در متون فارسی روزگار قاجاریه با انبوهی از داده‌های مربوط به ترکیه عثمانی روبرو هستیم که وجوه گوناگون اوضاع و احوال تمدنی و فرهنگی آن دیار را بازنمایی کرده‌اند. گردآوری، تنظیم، تدوین و تجزیه و تحلیل علمی این‌گونه داده‌ها برای شناخت تجدد و نوگرایی در هر دو کشور مهم و سودمند می‌نماید. یکی از انواع متون یاد شده سفرنامه‌هایی هستند که گاه گزارش‌های در خور توجهی را درباره ترکیه عثمانی درج کرده‌اند. از میان آن‌ها می‌توان به سفرنامه میرزا صالح شیرازی، سفرنامه‌ آجودان باشی، سفرنامه میرزا خانلرخان اعتصام الملک و سفرنامه حاج سیاح محلاتی اشاره کرد. در مقاله حاضر به سفرنامه میرزا صالح شیرازی می‌پردازیم که در تاریخ ورود افکار و آموزه‌های جدید به ایران جایگاه ویژه‌ای دارد. نکته جالب توجه این است که در سفرنامه میرزا صالح برای نخستین بار تاریخ‌های روسیه، انگلستان و ترکیه عثمانی به زبان فارسی نگارش شده است. آن‌گونه که از اشارات پرمعنی میرزا صالح برمی‌آید، انگیزه او از پرداختن به تاریخ این کشورها آن است که راز ترقی و انحطاط شان را دریابد. همان‌گونه که در تاریخ میرزا صالح شیرازی، هم‌زمان خواننده سیر ترقی و تعالی روسیه و انگلستان را می‌خواند، به روند زوال و انحطاط عثمانی پس از یک دوره اقتدار و عظمت پی می‌برد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 931.6 K

روابط خارجی ایران از صفویه تا برآمدن نادرشاه (با تأکید بر روابط صفویه و عثمانی)

روح الله رمضانی؛ روح اله اسلامی

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 37-62

چکیده

  تعامل بین موقعیت داخلی و خارجی ایران در قرن شانزدهم میلادی هم‌زمان با قدرت گیری آن، سیاست خارجی ایران را توسعه بخشید. تنها در آغاز قرن نوزدهم میلادی بود که این کشور گرفتار قدرت سیاسی اروپا شد. مداخلات ...  بیشتر تعامل بین موقعیت داخلی و خارجی ایران در قرن شانزدهم میلادی هم‌زمان با قدرت گیری آن، سیاست خارجی ایران را توسعه بخشید. تنها در آغاز قرن نوزدهم میلادی بود که این کشور گرفتار قدرت سیاسی اروپا شد. مداخلات این سه قرن بیشتر در مورد درگیری ایران با ترکیه و برای مدتی کوتاه با روسیه بود. سیاست خارجی ایران در طول این قرن‌ها کمتر به خودش وابسته بود و به دنبال آن بود که به اوج شکوه در قرن شانزدهم بازگردد و دوباره خود را بازسازی کند، به ویژه پس از فروپاشی بسیار غمناک قرن هیجدهم میلادی و شکست‌های فراوان که در اواخر این قرن رخ داد. در این مقاله دکتر رمضانی با بهره گیری از تئوری مدل سه جانبه پویا، روابط خارجی امپراطوری صفوی را از آغاز تا سقوط آن و برآمدن نادرشاه افشار بررسی کرده است. رویکرد او بسیار واقع گرا است و با توجه به کانونی بودن روابط ایران و عثمانی به آسیب شناسی و زوال دولت صفویه متمرکز می­شود.[1] [1]. The foreign policy of Iran a developing nation in world affairs, 1500- 1941, Rohollah K . Ramazani, university press of Virginia, 1996, pp. 13-32. متن فوق ترجمه فصل اول کتاب سیاست خارجی ایران طی سال‌های 1941- 1500م. تألیف دکتر روح الله رمضانی است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.72 MB

گزارش‌های عثمان پاشا: روایتی ایدئولوژیک از کشمکش‌های صفوی ـ عثمانی

رسول عربخانی

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 63-74

چکیده

  به استناد بسیاری از منابع تاریخی، کشمکش‌های سیاسی و نظامی ایران و عثمانی در عصر صفوی تحت تأثیر نگرش‌های ایدئولوژیک و مذهبی بود. در لابلای متون تاریخی به ویژه هنگام بیان لشکرکشی‌ها و جنگ‌های میان دولتین، ...  بیشتر به استناد بسیاری از منابع تاریخی، کشمکش‌های سیاسی و نظامی ایران و عثمانی در عصر صفوی تحت تأثیر نگرش‌های ایدئولوژیک و مذهبی بود. در لابلای متون تاریخی به ویژه هنگام بیان لشکرکشی‌ها و جنگ‌های میان دولتین، ادبیات متعصبانه مبتنی بر ایدئولوژی به وضوح به چشم می‌خورد. این منابع تا حدودی منعکس کننده جایگاه ایدئولوژی در شکل دادن به مناسبات سیاسی دولتین و گسترش رقابت‌های نظامی میان آن‌هاست. تأثیر عامل فوق در مناسبات قرون بعد میان ایران و عثمانی به تدریج کاهش یافت و تا اندازه زیادی جای خود را به نگرش‌های تسامح محور و احترام متقابل در چارچوب مناسبات دیپلماتیک داد. تعامل و همکاری‌های ایران و عثمانی بر سر مسائل تشیع عراق در قرن نوزدهم نمونه روشن این تغییر رویکرد محسوب می‌شود.تاریخ عثمان پاشا از جمله منابعی است که فضای ایدئولوژیک موجود در بخشی از تاریخ ایران و عثمانی قرن شانزدهم را در خود باز نمایانده است. عثمان پاشا بنا بر نظر بسیاری از مورخان هم‌عصر خود یکی از تأثیرگذارترین رجال سیاسی ـ نظامی عالی رتبه  عصر کلاسیک امپراطوری عثمانی قلمداد می‌شود و سهم او را در پیشبرد فتوحات نظامی عثمانی در شرق  و شمال شرق مرزهای امپراطوری نمی‌توان نادیده گرفت. تاریخ عثمان پاشا حاوی سه گزارش از شرح جنگ‌های عثمان پاشا در ایران و قفقاز است. روح حاکم بر این گزارش‌ها متعصبانه، مدیحه سرایانه و مزین به الفاظ دینی است و همین ویژگی‌ها باعث می‌شود گزارش‌های مزبور علاوه بر شرح جنگ‌ها و تاریخ نظامی رنگ جهادنامه نیز به خود بگیرد. از این رو به نظر می‌رسد مطالعه و بررسی تاریخ عثمان پاشا بهترین نمونه برای فهم فضای ایدئولوژیک حاکم بر مناسبات سیاسی و نظامی صفوی ـ عثمانی در میانه قرن دهم هجری/شانزدهم میلادی باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.19 MB

تنظیمات در عثمانی و تأثیر آن بر امیرکبیر، میرزا حسین‌خان سپهسالار و میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله

مسعود عرفانیان

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 75-96

چکیده

  تنظیمات، جنبش اصلاحات در حکومت عثمانی در یک دوره  چهل ساله است. میرزا محمدتقی خان امیرکبیر درزمان حضور خود در عثمانی فرصت یافت تا از نزدیک شاهد دگرگونی‌ها در آنجا باشد. پس از مرگ امیر، نزدیک به دو دهة ...  بیشتر تنظیمات، جنبش اصلاحات در حکومت عثمانی در یک دوره  چهل ساله است. میرزا محمدتقی خان امیرکبیر درزمان حضور خود در عثمانی فرصت یافت تا از نزدیک شاهد دگرگونی‌ها در آنجا باشد. پس از مرگ امیر، نزدیک به دو دهة تاریک دیگر با صدارت میرزا آقاخان نوری بر ایران گذشت و آنگاه نوبت به میرزا حسین خان سپهسالار رسید. او که مدت 12 سال در سفارت ایران در عثمانی به عنوان وزیر مختار خدمت می­کرد از نزدیک دگرگونی­های سیاسی ـ اجتماعی را در عثمانی مشاهده نمود. افزون بر آن، میرزا ملکم­خان ناظم­الدوله نیز یکی دیگر از رجال نواندیش ایرانی است که از دگرگونی­های دوران تنظیمات در عثمانی تأثیر پذیرفته است. این هر سه سیاستمداران  برجسته ایرانی در زمان اقامت خود در عثمانی دگرگونی­های دوران تنظیمات در آن کشور را از نزدیک دیده، با آن آشنا شده و از آن تأثیرپذیرفته اند. در این نوشتار پس از بررسی نوشته­های منابع در این زمینه به نقد و ارزیابی آن­ها پرداخته و با روش تحلیلی و انتقادی، چگونگی و میزان تأثیر پذیرفتن آنان از دگرگونی­های دوران تنظیماتمورد بررسی قرار خواهد گرفت.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.17 MB

روابط ایلخانیان با سلجوقیان روم در پرتو رویکرد اقتصادی مغولان به آسیای صغیر

ایلخان اردم؛ محرم قلی‌زاده

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 97-119

چکیده

  به دنبال تجزیه امپراطوری سلجوقیان بزرگ، فرزندان سلیمان بن قتلمیش (شاخه­ای از خاندان سلطنتی سلجوقی)، حکومت بخش‌هایی از آسیای صغیر را به دست گرفتند و سلسله سلجوقیان روم را در آنجا بنا نهادند. سلسله مذکور، ...  بیشتر به دنبال تجزیه امپراطوری سلجوقیان بزرگ، فرزندان سلیمان بن قتلمیش (شاخه­ای از خاندان سلطنتی سلجوقی)، حکومت بخش‌هایی از آسیای صغیر را به دست گرفتند و سلسله سلجوقیان روم را در آنجا بنا نهادند. سلسله مذکور، همانند بیشتر حکومت‌های شرق اسلامی، در مقابل سیل مغول قدرت ایستادگی را از دست داد و سرانجام به اطاعت ایلخانیان گردن نهاد. منابع طبیعی غنی و درآمد سرشار آناطولی موجب شد تا همواره رویکرد اقتصادی بر روابط ایلخانیان و دولت نیمه مستقل سلجوقیان روم سایه افکند. این امر نوع و گستره دیگر عرصه­های روابط فیمابین را تحت شعاع قرار داد؛ به گونه­ای که سلجوقیان روم ابتدا استقلال سیاسی و سپس اختیارات اداری و اقتصادی خویش را از دست دادند و به تدریج از ابتدای قرن هشتم هجری عرصه را به نفع مهاجمان ترک گفتند.نوع روابط اقتصادی با ایلخانیان، وضعیت اجتماعی و سیاسی جامعه آسیای صغیر را تحت تأثیر قرار داد. در این مقاله به بررسی رویکرد اقتصادی ایلخانیان به آناطولی و روند تضعیف و انحلال دولت سلجوقیان روم در مقابل فزونخواهی مغول‌ها پرداخته شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.32 MB

مناسبات سیاسی ایران و ترکیه ( 1304-1297ش./ 1925-1919 م. )

علی کالیراد

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 121-138

چکیده

  ایران و عثمانی پس از پایان جنگ جهانی اول با مجموعه‌ای از مشکلات داخلی و تهدیدات خارجی دست به گریبان بودند. تصمیم قدرت‌های بین‌المللی برای باز تعریف نقشه سیاسی خاورمیانه و تلاش نمایندگان گروه‌های قومی ...  بیشتر ایران و عثمانی پس از پایان جنگ جهانی اول با مجموعه‌ای از مشکلات داخلی و تهدیدات خارجی دست به گریبان بودند. تصمیم قدرت‌های بین‌المللی برای باز تعریف نقشه سیاسی خاورمیانه و تلاش نمایندگان گروه‌های قومی و مذهبیِ بی دولت برای بهره‌گیری از این فرصت، حکومت‌های ایران و عثمانی را با چالش‌هایی جدی مواجه ساخت. شمال غربی ایران و شرق آناطولی از جمله عرصه‌های بروز این چالش بود. با تحکیم موقعیت ملی‌گرایان ترک در آناطولی، دولتمردان ایران ـ و در رأس آنها احمد قوام ـ درصدد تعامل با حکومت آنکارا برآمدند. در برهه سرنوشت‌ساز سال‌های 1925- 1919 م. که به استقرار حکومت‌های جدید در ایران و ترکیه انجامید، روابط تهران و آنکارا متأثر از مسأله کُرد و همچنین نگرانی ایران از تبلیغات پان‌ترکیستی در ایالت آذربایجان بود. مناسبات ایران و ترکیه در دوران نخست‌وزیری رضاخان و سپس در دوران سلطنت او نیز همچنان متأثر از این مسائل باقی ماند.       

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.33 MB

چهره‌های تأثیرگذار در روابط فرهنگی ایران و ترکیه (با تأکید بر زندگینامه اولین و ثمین باغچه بان)

علی‏ اشرف مجتهد شبستری؛ سحر وحدتی‏ حسینیان

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 139-168

چکیده

  در بررسی روابط متقابل ایران و ترکیه، درک صحیح از تاریخ تمدن، عقاید دینی و مذهبی یکدیگر و نیز گسترش روابط از موضوعات حائز اهمیت است. چه بسا حوزه ادب و فرهنگ و هنر بهترین راه ورود به این مقوله باشد. صرف‌ ...  بیشتر در بررسی روابط متقابل ایران و ترکیه، درک صحیح از تاریخ تمدن، عقاید دینی و مذهبی یکدیگر و نیز گسترش روابط از موضوعات حائز اهمیت است. چه بسا حوزه ادب و فرهنگ و هنر بهترین راه ورود به این مقوله باشد. صرف‌ نظر از اینکه در عرصه فرهنگ استدلال قیاسی حاکم باشد یا استقرایی، برای ما که فقط قرار است در گوشه‏ای از تاریخ زندگی کنیم در حالی‌که پیشینه‏ای از اسلاف به ارث برده و آینده‏ای را نیز برای اخلاف به یادگار خواهیم گذاشت، بررسی زندگی نام‏آوران ـ که خود عامل این تأثرات و تحکیم روابطند و نقشی مؤثر در پیشرفت فرهنگ هر دو سرزمین داشته‏اند ـ  بسیار سودمند است و به سوی حقایق تاریخ سوق مان خواهد داد. زیرا تاریخ به تعبیر هرودت تلاشی است برای حفظ اسناد و اعمال بزرگمردان از فراموشی زمان و ضعف حافظه. راهی که برای بررسی این روابط در اینجا انتخاب شده است، بررسی تاریخ زندگی چهره‌های تأثیرگذار است که در مقاله حاضر زندگی اِولین و ثمین باغچه‏بان مورد بررسی قرار می گیرد. امید آنکه روزی فرا رسد که محققان ترک وایرانی با همکاری یکدیگر زندگ‌ینامه این بزرگان را به عنوان چهره‏های تأثیرگذار در روابط هر دو سرزمین ارائه دهند که بی‏شک برای نسل آتی گنجینه‏ای ماندگار خواهد بود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.76 MB

بررسی الگوهای تضاد و همکاری در روابط ایران و ترکیه

بهروز مختاری؛ حمیدرضا منتظری

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 169-218

چکیده

  مقاله حاضر به بررسی روابط دو سویه ایران و جمهوری ترکیه در ادوار تاریخی مختلف می‌پردازد. بحث اصلی این است که ایران و ترکیه دو بازیگر مهم منطقه‌ای با نقش‌ها و درجه تأثیرگذاری متفاوت، اما مکمل یکدیگر در ...  بیشتر مقاله حاضر به بررسی روابط دو سویه ایران و جمهوری ترکیه در ادوار تاریخی مختلف می‌پردازد. بحث اصلی این است که ایران و ترکیه دو بازیگر مهم منطقه‌ای با نقش‌ها و درجه تأثیرگذاری متفاوت، اما مکمل یکدیگر در منطقه خاورمیانه هستند که در گذر تحولات تاریخی بر پایه‌های قدرت و نفوذ آن‌ها در منطقه افزوده شده است. البته روابط ایران و ترکیه همراه با تغییراتی که در دوران معاصر در جغرافیای سیاسی خاورمیانه ایجاد شد، با فراز و فرودهای گوناگونی مواجه بوده است. می‌توان اذعان کرد که روابط ایران و ترکیه، در یک مرور تاریخی از زمان صفویه تاکنون، همواره بر تقابل فرصت طلبی و همکاری و همچنین منازعات و رقابت‌های منطقه‌ای استوار بوده است. علیرغم عدم تجانس سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بین دو کشور و وجود مؤلفه‌های واگرا در مناسبات فی مابین، ایران و ترکیه در سیر تاریخی روابط خود به عنوان دو کشور همجوار و دوست، تعاملات و مناسبات فراوانی با یکدیگر داشته و در مقاطعی از تاریخ، زمینه های همکاری و همگرایی در روابط بین ایران و ترکیه نمود بیشتری داشته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.45 MB

عراق؛ فضایی برای تعاملات فرهنگی ـ اجتماعی دو عنصر ایرانی و ترک

سیّدعلی موجانی

دوره 13، شماره 52.53 ، مهر 1391، صفحه 219-233

چکیده

  دیرینگی تعاملات دو عنصر ایرانی و ترک در سرزمین عراق به دهه‌های نخستین عصر خلافت عباسیان باز می‌گردد. خلفای عباسی بر آن بودند با بهره‌گیری از غلامان ترک در برابر دیوانیان ایرانی اسباب تنظیم یک تناسب ...  بیشتر دیرینگی تعاملات دو عنصر ایرانی و ترک در سرزمین عراق به دهه‌های نخستین عصر خلافت عباسیان باز می‌گردد. خلفای عباسی بر آن بودند با بهره‌گیری از غلامان ترک در برابر دیوانیان ایرانی اسباب تنظیم یک تناسب در محیط سیاسی تختگاه خلافت خود را فراهم سازند. با این همه به رغم گذشت قرن‌ها، عراق سرزمینی شد تا دو سیاست ایرانی و ترکی در آن مصادیقی از رویارویی، رقابت و گاه همکاری را بیآزمایند. در عصر کنونی با تغیر نظام حاکمیتی عراق و سقوط دگرباره بغداد، بازتولید همان مناسبات به شکلی دیگر آغاز شده است. این مقاله می‌کوشد تا با بررسی تاریخی نزدیک به دوران کنونی براساس مدارک آرشیوی گزارشی از این وضعیت را ارائه نماید.  

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.1 MB