محمدجعفر چمنکار؛ علی آقایاری
دوره 23، شماره 90 ، اردیبهشت 1401، ، صفحه 3-20
چکیده
آلمان نازی در آستانه جنگ جهانی دوم به قدرتی مهم در عرصههای سیاست و اقتصاد در اروپا دست یافت. این قدرت در پی توسعهطلبی در شرق بود و این امر به گسترش روابط ایران و آلمان منتهی شد. حضور آلمان در ایران ...
بیشتر
آلمان نازی در آستانه جنگ جهانی دوم به قدرتی مهم در عرصههای سیاست و اقتصاد در اروپا دست یافت. این قدرت در پی توسعهطلبی در شرق بود و این امر به گسترش روابط ایران و آلمان منتهی شد. حضور آلمان در ایران دوره رضا شاه طی سالهای1320-1313ش. دو فرصت مهم را برای ایران به وجود آورد؛ اول اینکه رضا شاه از آن بهعنوان ابزاری برای کاهش نفوذ شوروی و بریتانیا استفاده کرد. دوم اینکه این ارتباط را برای توسعه مدارس صنعتی و نوسازی و توسعه اقتصادی کشور بهکار برد. این ارتباط برای آلمان نیز خالی از فایده نبود، چرا که محصولات آلمان مورد استقبال ایران قرار گرفت. بر همین اساس، تعداد فراوانی از کارخانههای سبک و سنگین آلمان به ایران فروخته شد. پیشرفت روزافزون صنعت و تأثیر آن در زندگی سیاسی و اقتصادی مردم، ایجاب میکرد که کانونهایی برای تعلیم صنایع و فنون جدید ایجاد گردد. با ورود صنایع آلمانی به کشور، مدارس فنی با تدریس مهندسین آلمانی در ایران شروع به کار کردند که میتوانستند در انتقال فناوری مؤثر واقع شوند. نمونه بارز این نوع مدارس در تبریز، مدرسه صنعتی آذربایجان بود که در سال 1309ش. تأسیس شد و مهندسان خارجی را که بیشتر آلمانی بودند، برای تربیت افراد تحصیلکرده فنی و ماهر بهخدمت گرفت. پژوهش حاضر با روش توصیفی - تحلیلی و با استفاده از اسناد و مدارک آرشیوی، کتابها و مطبوعات دوره مورد پژوهش، به این پرسش پاسخ میدهد که حضور آلمانها در مدرسه صنعتی آذربایجان طی دوره رضا شاه در رشد و تعالی آموزش در این مدرسه چه تأثیری داشته است.