لاله عرفانی نمین؛ رضا شعبانی
دوره 19، شماره 76 ، مهر 1397، ، صفحه 33-56
چکیده
منطقة تالش، در حدّ فاصل استانهای گیلان و اردبیل، در ادوار تاریخی در تمکین از قدرت مرکزی فراز و نشیبهایی داشته و در تعیین مرزهای سیاسی ایران تأثیرگذار بوده است. خوانین تالش از دورة کریم خان زند تا دورة ...
بیشتر
منطقة تالش، در حدّ فاصل استانهای گیلان و اردبیل، در ادوار تاریخی در تمکین از قدرت مرکزی فراز و نشیبهایی داشته و در تعیین مرزهای سیاسی ایران تأثیرگذار بوده است. خوانین تالش از دورة کریم خان زند تا دورة قاجار به تدریج به صورت حاکمان مستقل در آمدند. پس از جنگهای ایران و روسیه و تقسیم تالش، تغییرات اساسی در مکان استقرار حاکمان تالش و نوع سیاستهای آنها در ارتباط با دولت ایران و روسیه پدید آمد. به نظر میرسد که همجواری با منطقة مهم قفقاز و سیاست توسعهطلبانة پطرکبیر، موجب توجه روسها به حاکمان تالش شد. صرف نظر از این عوامل، سختگیریهای دولت قاجار نسبت به خوانین نیز در این امر مؤثر بود. این فرضیه که سرپیچی حاکمان تالش از دولت ایران به سبب حس استقلالطلبی آنها بوده است، با ضعف حکومت مرکزی پس از نادرشاه افشار ارتباط دارد: ضعف قدرت حکومت ایران پس از صفویان از یک طرف و اغتشاشات سیاسی بعد از نادر شاه از طرفی دیگر، مایة بیتوجهی به قدرت خوانین این منطقه شد و عامل سرکشی، ادعای استقلال و تغییر سیاستهای آنان در قبال روسیه و ایران بود. این پژوهش در صدد بررسی سهم سیاسی و نظامی خوانین تالش در مناقشات ایران و روسیه با استفاده از شیوه توصیفی- تحلیلی است.