شهرام یوسفی فر؛ فریدون شیرین کام
دوره 12، شماره 46 ، فروردین 1390، ، صفحه 159-184
چکیده
تغییرات گسترده در دورۀ پهلوی اول و احداث زیرساختهای کشور چون شبکۀ حمل و نقل، ارتباطات، صنعت و تجارت و مؤسسات مالیه، نظامی و امنیتی در دورۀ 16 سالۀ پهلوی اول امکان سیاستگذاری دولت در کشور را تسهیل ...
بیشتر
تغییرات گسترده در دورۀ پهلوی اول و احداث زیرساختهای کشور چون شبکۀ حمل و نقل، ارتباطات، صنعت و تجارت و مؤسسات مالیه، نظامی و امنیتی در دورۀ 16 سالۀ پهلوی اول امکان سیاستگذاری دولت در کشور را تسهیل کرد. وقوع جنگ جهانی دوم (شهریور 1318ش) و اشغال ایران (در سوم شهریور 1320ش) اختلال عمدهای در روابط اقتصادی و اجتماعی کشور ایجاد کرد. افزایش انتشار پول و تورم، بینظمی و شورشهایی را در پی داشت که دولت ناگزیر به سیاست جیرهبندی برای حل بحران روی آورد. سیاست توزیع عمومی و جیرهبندی برخی از کالاها را وزارت دارایی در 1321ش اجرا کرد و نتایج درخور توجهی چون دسترسی به برخی از کالاها و کاهش سوءتغذیه و حمایت از گروههای محروم حاصل شد. اما از طرفی گسترش رشوه و فساد کارکنان و توزیعکنندگان، شکلگیری بازار سیاه، کاهش انگیزۀ تولید و افزایش بوروکراسی را به بار آورد. در این میان اقدامات میلسپو در کاهش کسر بودجه و شکاف درآمدی مخالفتها را با وی تشدید کرد و سرانجام مخالفت دربار و ارتش با برنامههای او همزمان با مخالفت نیروهای ملیگرا با حضور آمریکاییها در سازمانهای دولتی موجب برکناری میلسپو در اواخر زمستان 1323ش شد و یک سال بعد به تغییر قانون مالیات بر درآمد مصوب میلسپو و لغو نظام جیرهبندی انجامید.