نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
پژوهشگر
چکیده
ایران در آغاز جنگ جهانی اول تصمیم به اتخاذ خط‌مشی بی‌طرفی در عرصه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل گرفت. دولتمردان ایران تصور می‌کردند با اتخاذ این خط‌مشی می‌توانند جنگ را از مرزهای ایران دور کنند، اما این پیش‌بینی رخ نداد و جنگ وارد خاک ایران شده و خسارات عظیمی به ایرانیان وارد کرد. با وجود اینکه برای اکثریت دولتمردان، خط‌مشی بی‌طرفی به‌مانند وحی منزل و بهترین نسخه برای رهایی از این بحران خانمان‌سوز محسوب می‌شد؛ اما صداهایی ضعیف در آن فضا انعکاس یافت که این خط‌مشی را تأمین‌کننده تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران نمی‌دانست. در این مقاله تلاش می‌شود تا گوشه‌هایی از این نقدها و تشکیک‌ها ارائه شود. استدلال‌ها و نظرات مخالفین خط‌مشی بی‌طرفی در آن زمان مغفول ماند، اما با بررسی آنها شاید بتوان به نتایجی برای ایران امروز دست یافت.
ایران در آغاز جنگ جهانی اول تصمیم به اتخاذ خط‌مشی بی‌طرفی در عرصه سیاست خارجی و روابط بین‌الملل گرفت. دولتمردان ایران تصور می‌کردند با اتخاذ این خط‌مشی می‌توانند جنگ را از مرزهای ایران دور کنند، اما این پیش‌بینی رخ نداد و جنگ وارد خاک ایران شده و خسارات عظیمی به ایرانیان وارد کرد. با وجود اینکه برای اکثریت دولتمردان، خط‌مشی بی‌طرفی به‌مانند وحی منزل و بهترین نسخه برای رهایی از این بحران خانمان‌سوز محسوب می‌شد؛ اما صداهایی ضعیف در آن فضا انعکاس یافت که این خط‌مشی را تأمین‌کننده تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران نمی‌دانست. در این مقاله تلاش می‌شود تا گوشه‌هایی از این نقدها و تشکیک‌ها ارائه شود. استدلال‌ها و نظرات مخالفین خط‌مشی بی‌طرفی در آن زمان مغفول ماند، اما با بررسی آنها شاید بتوان به نتایجی برای ایران امروز دست یافت.
کلیدواژه‌ها
منابع و مآخذ
نشریات:
روزنامه ارشاد، شماره‌های 624 و 649.
روزنامه تنبیه درخشان، شماره 15.
روزنامه رعد، شماره‌های 46 و 47.
روزنامه ستاره ایران، شماره 15.
روزنامه عصرجدید، شماره های 16 و 29 و 32 و 58.
روزنامه نوبهار، شماره‌های 4 و 156.
کتاب‌ها:
- مورخ الدوله سپهر، 1362، ایران در جنگ بزرگ 1918-1914، تهران: نشر ادیب.
- نقیب‌زاده، احمد، 1383، جامعه‌شناسی بی‌طرفی و روانشناسی انزواگرایی در تاریخ دیپلماسی ایران، تهران: وزارت امور خارجه.
)