سیدحمید موسوی؛ مالک ذوالقدر؛ اصغر پرتوی
دوره 23، شماره 90 ، اردیبهشت 1401، ، صفحه 125-146
چکیده
در این پژوهش، بهمنظور تبیین عوامل مؤثر بر تصمیمگیری در عرصه سیاست خارجی عصر پهلوی دوم، به بررسی تصمیمگیرندگان رسمی این عرصه پرداخته میشود. این پژوهش بر اساس مدل جیمز روزنا، پنج عامل مورد نظر این ...
بیشتر
در این پژوهش، بهمنظور تبیین عوامل مؤثر بر تصمیمگیری در عرصه سیاست خارجی عصر پهلوی دوم، به بررسی تصمیمگیرندگان رسمی این عرصه پرداخته میشود. این پژوهش بر اساس مدل جیمز روزنا، پنج عامل مورد نظر این مدل یعنی عامل فردی، نقشی، دولتی، اجتماعی و بینالمللی را مورد تفکیک و بررسی قرار میدهد. در این راستا، بازیگران عرصه سیاست خارجی این دوره، بازشناسی شده و قدرت و میزان تأثیرگذاری هریک در قالب متغیرهای پنجگانه روزنا مورد کنکاش قرار میگیرد. استبداد در عرصه تصمیمگیری در این دوره موجب تقلیل نقش سایر مؤلفهها از جمله تصمیمگیرندگان بوروکراتیک سیاست خارجی کشور (قوه مجریه، دربار و قوه مقننه) شده بود و فعالیت این نهادها صرفاً در تأیید اوامر شاه خلاصه میشد. تصمیمگیرندگان بهجای تصمیمگیری بر اساس اصول، خطمشی و قواعد سازمانی، خود را در مقابل فرد (شاه) پاسخگو میدانستند و معیار ارتقای افراد نیز نه بر اساس شایستگی و لیاقت، بلکه برمبنای میزان وفاداری به شخص شاه سنجیده میشد. به اعتقاد نویسنده، در این دوره تصمیمات حوزه سیاست خارجی متأثر از عناصر شناختی و عموماً توسط شاه اخذ میشد و در بین متغیرهای پنجگانه دخیل، متغیر فرد و پس از آن، نظام بینالملل بیشترین تأثیر را در اخذ تصمیمات سیاست خارجی داشتهاند.