نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین

2 کارشناس ارشد تاریخ تمدن و فرهنگ ملل اسلامی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین

چکیده

سفارت در دورة مغولی و ایلخانی، آداب و رسوم ویژه‌ داشت که می‌توان آنها را در آداب انتخاب، ارسال و نحوه ارائه پیام دسته‌بندی کرد. برخی از آداب پذیرش سفیران از رسوم مغولی سرچشمه می‌گرفت؛ مانند سپردن گروگان برای مصونیت سفرا، سپردن راهنما به همراه سفرا از مرز تا دربار، چوک زدن سفرا، گذر از آتش و از این قبیل. به هر روی، آداب پذیرفتن سفیران منظم بود و آداب دقیقی در مراحل تودیع، استقبال و معارفه داشت. این پژوهش بر آن است تا به تشریفات و آداب سفارت در عهد مغولی و ایلخانی بپردازد. بر این اساس، بررسی این موضوع، نگاه موشکافانه‌تری از اوضاع فرهنگی، سیاسی و اجتماعی قرون میانه اسلام و نیز شناخت دقیق‌تری از مفهوم سفارت و سفیران در آن دوره ارائه می‌دهد. روش تحقیق در پژوهش حاضر، توصیفی- تحلیلی است و برای گردآوری داده‌ها از شیوه کتابخانه‌ای استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

آیتی، عبدالحمید، (1372)، تحریر تاریخ وصاف، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
ابن بطوطه، (1376)، سفرنامه ابن بطوطه، چاپ ششم، جلد 1 و 2، ترجمه: دکتر محمد علی موحد، [بی جا]: [بی نا]
ابن الفرا، حسین بن محمد، (1363)، رسل الملوک(سفیران)سفارت در اسلام و سفارت در غرب، به تصحیح و تألیف: صلاح الدین منجد، ترجمه: پرویز اتابکی، [بی جا]: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
اشپولر، برتولد، (1376)، تاریخ مغول در ایران (سیاست، حکومت و فرهنگ دوران ایلخانان)، ترجمه: محمود میرآفتاب، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
بداؤنى، عبد القادر بن ملوک شاه، (1379)،‏ منتخب التواریخ‏، جلد 3 و 2 و 1، به تصحیح: توفیق سبحانى و مولوى احمد صاحب‏، تهران‏: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
بیانی، شیرین، (1370)، دین و دولت، جلد 1، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
________، (1371)، دین و دولت، جلد 2 و 3، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
________، (1379)، مغولان و حکومت ایلخانی در ایران، تهران: سمت.
جوزجانی، منهاج سراج، (1363)، طبقات ناصری یا تاریخ ایران و اسلام، جلد 1 و 2، به تصحیح و تحشیه: عبدالحی حبیبی، تهران: انتشاران دنیای کتاب.
جوینی، عطاملک بن محمد، (1387)، تاریخ جهانگشای جوینی، به تصحیح: عبدالوهاب قزوینی، تهران: هرمس.
________________، (1385)، تاریخ جهانگشای جوینی، جلد 3، تهران: فردوس.
خواجه نظام‌الملک، ابوعلی حسن طوسی، (1373)، سیاست‌نامه «سیرالملوک»، با مقدمه و تعلیقات: عطاالله تدین، تهران: انتشارات تهران.
خواند میر، غیاث‌الدین بن همام الدین‌الحسینی، (1362)، حبیب السیر، چاپ سوم، جلد 3، زیر نظر: محمد دبیر سیاقی، تهران: خیام، 1362.
دوراکه، ویلتس، (1353)، سفیران پاپ به دربار خانان مغول، ترجمه: مسعود رجب نیا، تهران: خوارزمی.
رشید الدین فضل الله همدانی، (1388)، تاریخ مبارک غازانی، چاپ دوم، به سعی و اهتمام و تصحیح: کارل یان، آبادان: نشر پرسش.
__________________، (1373)، جامع التواریخ، جلد 1، 2 و 3، به تصحیح و تحشیه: محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران: نشر البرز.
__________________، (1358)، سوانح الافکار رشیدی، به کوشش: محمد تقی دانش پژوه، تهران: کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد.
ساندرز، ج. ج.، (1363)، تاریخ فتوحات مغول، چاپ دوم، ترجمه: ابولقاسم حالت، تهران: امیر کبیر.
شبانکاره‌ای، محمدبن علی بن محمد، (1363)، مجمع الانساب، جلد 2، به تصحیح: میر هاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
فضل الله شیرازی، شهاب الدین عبدالله بن عز الدین، (1388)، تاریخ وصاف، جلد 4، تهران: دانشگاه تهران.
کارپینی، ژان پلان، (1363)، سفرنامه (سفرنامه نخستین سفیر واتیکان به دربار خان مغول)، ترجمه: ولی‌الله شادان، تهران: فرهنگسرای یساولی.
کلاویخو، (1344)، سفرنامه کلاویخو، ترجمه: مسعود رجب نیا، تهران: [بی نا].
گروسه، رنه، (1368)، امپراطوری صحرانوردان، چاپ سوم، ترجمه: عبدالحسین میکده،[بی جا]: انتشارات علمی فرهنگی.
لمب، هارولد، (1381)، چنگیزخان، ترجمه: رشید یاسمی، تهران: امیر کبیر.
مارکوپولو، (1392)، سفرنامه مارکوپولو، چاپ دوم، به کوشش: ایل میلیونه، ترجمه: منصور سجادی، آنجلادی جوانی رومانو، [بی جا]: انتشارات بوعلی.
منشی کرمانی، ناصرالدین، (1362)، سمط العلی و الحضرة العلیا، به تصحیح: عباس اقبال، تحت نظر: مرحوم محمد قزوینی، تهران: اساطیر.
میرخواند، محمد بن خاوند شاه بن محمود، (1385)، روضةالصفا فیسیرةالانبیا و الملوک الخلفا، (مغولان، چوپانیان، ایلکانیان، سربداران)، چاپ دوم، ج 5، به تصحیح و تحشیه: جمشید کیان‌فر، تهران: اساطیر.
_________________________، (1385)، روضةالصفا