نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار تاریخ دانشگاه فردوسی مشهد

2 کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

با فتح کامل ایران توسط هولاکو و واگذاری حکومت مناطق متصرفی از سوی خان‌بزرگ مغول  به او ، حکومتی مغولی به نام ایلخانان در ایران تأسیس شد که اگرچه از جهت نظری تابع دربار خان‌بزرگ در چین بود، اما در عمل چهره یک حاکمیت مستقل را به نمایش ‌گذاشت. با این وجود و به‌رغم مسائلی مانند دوری مسافت میان قلمرو دو حکومت؛ مجموعه‌ای از دلایل سیاسی، نظامی، فرهنگی و اقتصادی موجب شد تا در چارچوب مناسبات دو طرف عصری مهم در تاریخ روابط ایران و چین شکل بگیرد. چنانکه حتی کاهش تدریجی وابستگی سیاسی ایلخانان به خان‌بزرگ، آسیبی جدّی به تداوم ارتباط آنها در دیگر زمینه‌ها وارد نکرد. این مناسبات حاصل مجموعه‌ای از زمینه‌ها و عوامل مختلف بود و در ضمن عرصه‌های گوناگونی را در بر می‌گرفت. در مقاله حاضر کوشش شده است تا این زمینه‌ها، عوامل و عرصه‌ها با استناد به منابع و تحقیقات از زوایای مختلف مورد بررسی قرار گیرد.  
 

کلیدواژه‌ها

منابع و مآخذ
آذری، علاء الدین (1367)، تاریخ روابط ایران و چین، تهران: امیرکبیر.
آژند، یعقوب (1384)، «برآمدن ایلخانان» در: ایلخانان، تهران: مولی.
ابن‌عبری، غریغوریوس ابوالفرج اهرون (1364)، تاریخ مختصرالدّول،تهران: انتشارات اطلاعات.
اشپولر، برتولد (1368)، تاریخ مغول در ایران، ترجمه: محمود میرآفتاب، تهران: علمی و فرهنگی.
اقبال، عباس (1365)، تاریخ مغول (از حمله چنگیز تا تشکیل دولت تیموری)، تهران: امیرکبیر.
بناکتی، فخرالدین ابوسلیمان داود (1348)، روضهّ اولی‌الالباب فی‌المعرفهّ التواریخ و الانساب، به‌کوشش: جعفر شعار، تهران: انجمن آثار ملی.
بویل، جان اندرو (1366)، «تاریخ دودمانی و سیاسی ایلخانان» در: تاریخ ایران کمبریج از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان، جلد 5، گردآورنده: جی. آ. بویل، ترجمه: حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
_______ (1383)، «رشیدالدین فضل‌الله همدانی، نخستین نویسنده تاریخ جهان»، ترجمه محمد نظری هاشمی، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، سال هفتم، شماره 11-9 (83-81).
بیانی، سوسن (1376)، «تبلور عهد مغول در آئینه فلز» در: مجموعه مقالات اولین سمینار تاریخی هجوم مغول به ایران و پیامدهای آن، جلد 1،ویراستار: وهاب ولی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
بیانی، شیرین (1352)، زن در ایران عصر مغول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
______ (1370)، دین و دولت در ایران عهد مغول، جلد اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی. 
______ (1371)، دین و دولت در ایران عهد مغول، جلد دوم، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
______ (1387)، مغولان و حکومت ایلخانی در ایران، تهران: سمت.
بیرا، شگدرین (1382)، «مبادلات فرهنگی در خانات مغولی»، ترجمه: جواد عباسی، در: گزارش گفتگو، شماره هفت.
تیموری، ابراهیم (1377)، امپراتوری مغول و ایران، تهران: دانشگاه تهران.
جوینی، علاءالدین عطاملک محمدبن محمد (1387)، تاریخ جهانگشای جوینی، جلد سوم، به تصحیح: احمد خاتمی، تهران: علم.
چن داشن (1390)، «منابع فوجیانی پیرامون تجارت میان چین و هرمز در سده پانزدهم»، ترجمه جواد عباسی، در: پژوهشنامه خلیج فارس، دفتر اول و دوم، به کوشش: عبدالرسول خیراندیش و مجتبی تبریزنیا، تهران: خانه کتاب.
حافظ ابرو (1350)، ذیل جامع‌التواریخ رشیدی، به تصحیح: خانبابا بیانی، تهران: انجمن آثار ملی.
خسرو بیگی، هوشنگ (1383)، «تاریخ چین از جامع‌التواریخ» در: کتاب ماه تاریخ و جغرافیا،تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سال هفتم، شماره 11 – 9 (83-81).
رشیدالدین فضل‌الله همدانی (1373)، جامع‌التواریخ، جلد دوم، به تصحیح: محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران: البرز.
رضوی، ابوالفضل (1376)، «نبرد عین‌الجالوت» در: مجموعه مقالات اولین سمینار تاریخی هجوم مغول به ایران و پیامدهای آن، جلد اول،به کوشش: وهاب ولی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی.
______ (1388)، شهر، سیاست و اقتصاد در عهد ایلخانان،تهران: امیرکبیر.
ساندرز، ج. ج (1363)، تاریخ فتوحات مغول، ترجمه: ابوالقاسم حالت، تهران: امیرکبیر.
سمرقندی، عبدالرزاق (1372)، مطلع سعدین و مجمع بحرین، به تصحیح: عبدالحسین نوائی، تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
لیان، جان‌سین (1385)، تاریخ روابط چین و ایران، ترجمه: جان هون‌نین، ویراستار: ابوالقاسم اسماعیل پور، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.
شبانکاره‌ای، محمدبن علی‌بن محمد (1363)، مجمع‌الانساب، به تصحیح : میرهاشم محدث تهران: امیرکبیر.
کارل، یان (1366)، «انتشار اسکناس در دوره ایلخانان» در تاریخ اجتماعی ـ اقتصادی ایران در دوره مغول،تهران: انتشارات اطلاعات.
کاشانی، ابوالقاسم عبداله بن محمد (1348)، تاریخ اولجایتو، به تصحیح: مهین همبلی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
گروسه، رنه (1353)، امپراتوری صحرانوردان، ترجمه: عبدالحسین میکده، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
لمبتون، آن (1372)، تداوم و تحول در تاریخ میانه ایران، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: نشر نی.
لین، جورج (1389)، ایران در اوایل عهد ایلخانی (رنسانس ایرانی)، ترجمه: ابوالفضل رضوی، تهران: امیرکبیر.
مارکوپولو (1369)، سفرنامه مارکوپولو، ترجمه: سید منصور سیدسجادی، تهران: بوعلی.
مرتضوی، منوچهر (1370)، مسائل عصر ایلخانان، تهران: آگاه.
محمدی، مریم (1385)، روابط ایلخانان و اردوی زرین (پایان‌نامه کارشناسی ارشد)، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد.
مستوفی، حمداله (1362)، تاریخ گزیده، ویراستار: عبدالحسین نوائی، تهران: امیرکبیر.
مورگان، دیوید (1371)، مغول‌ها، ترجمه: عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
میرخواند، محمدبن سید برهان‌الدین (1387)، تاریخ روضهّ ‌الصفا، تهران: کتابفروشی‌های پیروز و خیام.
وصاف‌الحضره شیرازی، فضل‌الله بن عبدالله (1338)، تاریخ وصاف‌الحضره، تهران: کتابخانه ابن‌سینا و جعفری.
ویلتس، دوراکه (1353)، سفیران پاپ به دربار خانان مغول، ترجمه: مسعود رجب‌نیا، تهران: خوارزمی.
نوائی، عبدالحسین (1370)، ایران و جهان از مغول تا قاجاریه، تهران: نشر هما.
 
Allsen, Thomas (2001), Culture and Conquest in Mongol Eurasia, Cambridge (U.K): Cambridge University Press.