نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی
نویسنده
. استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی
چکیده
ابوالعباس احمدبن مستضئی، ملقب به الناصرلدین الله که دوران حکومت وی از همة خلفای عباسی طولانی‌تر بود، در مناسبات سیاسی کوشش کرد که شوکت دیرین خلافت را همچون روزگار نخست آن بازگرداند. کشاکش‌ها و منازعات جانشینی میان سلاجقه از یک‌سو و توسعه‌طلبی حکومت خوارزمشاهیان و اصطکاک آنان با حکومت غوریان از سوی دیگر، فرصت طلایی را برای تحقق آرزوی خلیفه به منظور افزایش مقام خلافت به عنوان عالی‌ترین منصب دیپلماسی درجهان اسلام فراهم کرد. او با تشکیل زنجیر اتحاد با زنگیان و ایوبیان در مصر و شام علیه دشمنی مشترک، یعنی صلیبی‌ها توانست ضمن استقرار نفوذ خلافت در آن ممالک از آنان چون سد دفاعی در برابر مهاجمان صلیبی استفاده کند. در این مقاله، نویسنده کوشیده است که پس از ارزیابی حیات مذهبی و علمی الناصر، مجموعه مناسبات سیاسی او را در دوران خلافت چهل و هفت ساله‌اش با دودمان‌های شرق عالم اسلام مورد بررسی قرار دهد.
کلیدواژه‌ها
منابع و مآخذ
- ابن اسفندیار، بهاء‌الدین محمد (1366)، تاریخ طبرستان، ج2، مصحح: عباس اقبال، تهران: انتشارات خاور .
-ابن‌الساعی، ابوطالب (1923م.)، الجامع المختصر فی عنوان التواریخ، ج9، به کوشش: مصطفی جواد، بغداد: مطبعه السریانیه.
-ابن تغری بردی، ابوالمحاسن یوسف(1383ق.)النجوم الزاهره فی ملوک مصر و قاهره، ج6، مصر .
-1413 ق./ 1992م.، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، الطبعه الاولی، تحقیق: محمدحسین شمس‌الدین، بیروت ـ لبنان : دارالکتب العلمیه .
- ابن اثیر، ضیاء الدین (1959م.) الرسائل، به کوشش: انیس مقدسی، بیروت: دارالعلم.
- ابن اثیر، عزالدین(1998م.) الکامل فی التاریخ، ج1، تحقیق: یوسف الدقاق ، بیروت- لبنان: دارالکتب العلمیه.
- ابن جبیر، محمد (1356ق.) رحله، بغداد: مکتبه العربیه.
- ابن جوزی، جمال‌الدین (1992م.) المنتظم فی تاریخ الملوک و الامم، ج10، به کوشش: محمدعبدالقادر عطا و مصطفی عطا، بیروت.
- ابن خلکان، شمس الدین (1968م.) وفیات الاعیان فی انباء ابناء الزمان، ج3، تحقیق: احسان عباس، بیروت.
---------------- (1997م.) وفیات الاعیان، ج3، به کوشش: محمد عبدالرحمن مرعشی، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
- ابن طقطقی، محمد، الفخری ، بی تا فی آداب السلطانیه، لبنان -بیروت: دارصادر.
- ابن فوطی، ابوالفضل (1351ق.) الحوادث الجامعه فی المأه السابعه، بغداد: مطبعه الفرات.
- ابن فوطی، کمال‌الدین عبدالرزاق(1416ق.) مجمع الآداب فی معجم القاب، تحقیق :محمد کاظم ، تهران: مؤسسه وزاره الثقافه و الارشاد الاسلامی.
- ابن شاکر، محمد (1973م.) فوات الوفیات، ج1، تحقیق: احسان عباس، لبنان- بیروت: دارصادر.
- ابن عبری، ابوالفرج (1364) تاریخ مختصرالدول، ترجمه: محمدعلی تاج پور و حشمت اله ریاضی، تهران: انتشارات اطلاعات.
- ابن کثیر، اسماعیل (1991م.) البدایه و النهایه، ج6،به کوشش :محمدعبدالعزیز نجار، قاهره: دارالغد.
- ابن واصل، جمال الدین (1953م.) مفرج الکروب ، ج3، قاهره.
- ابوحامد، محمدبن ابراهیم (1332) ذیل سلجوقنامه، تهران.
- ابوشامه، عبدالرحمن (1974م.) تراجم الرجال القرنین السادس و السابع ، ج1، مصحح :محمد زاهد الکوثری ، بیروت: دارالجلیل.
- ابی الفداء، عماد الدین، بی‌تا المختصر فی اخبار البشر، ج3، مصر: بالمطبعه الحسینیه.
- الخضری بک، محمد (1969م.) الدوله العباسیّه، لبنان - بیروت: المکتبه العصریه.
- المنذری، زکی‌الدین محمد (1969م.) التکمله لوفیات النقله، ج3، با عتناء: بشارعواد معروف، بغداد.
- باسورث، ک. ا(1371) «تاریخ دودمانی و سیاسی ایران »، در تاریخ ایران کمبریج، ج5، ترجمه: حسن انوشه ، تهران: امیرکبیر.
----------،1381، سلسله‌های اسلامی،ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
- بناکتی، ابوسلیمان داود (1348) روضة الاولی الالباب، به کوشش: جعفر شعار، تهران: انجمن آثار ملی.
- بویل،جی (1371)، «تاریخ دودمانی و سیاسی ایلخانان»، در تاریخ ایران کمبریج، ج 5، ترجمه: حسن انوشه، تهران: امیر کبیر.
- تقی‌الدین، محمد، بی‌تا مضمار‌الحقایق ، به کوشش :حسن حبشی، قاهره: عالم الکتب.
- جرفاذقانی، ابوالشرف ناصح (2537ش)، ترجمه تاریخ یمینی، بانضمام خاتمه یمینی یا حوادث ایام، به اهتمام: شعار، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
- جوزجانی، منهاج‌الدین سراج (1363)، طبقات ناصری، ج1، مصحح :عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
- الحسینی ، صدرالدین (1933م.) اخبارالدوله السلجوقیه، لاهور.
- خوافی، فصیح‌احمد (1329) مجمل التواریخ، ج2، مصحح :محمود فرخ، مشهد: چاپ طوس.
- خواندمیر، غیاث الدین (1330)، حبیب السیر فی اخبار البشر، ج2، تهران: نشر خیام.
- دبیرسیاقی، سیدمحمد (1380)، سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- ذهبی، شمس الدین (1974م)، دول الاسلام، ج2، تحقیق: فهیم شلتوت و دیگران، مصر: الهیئه العامه الکتاب.
- ذهبی، شمس الدین (1988م.)، تاریخ الاسلام، ج2، لبنان -بیروت.
- راِنسیمان، استیون (1371)، تاریخ جنگ‌های صلیبی، ج2، ترجمه :منوچهر کاشف، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- راوندی (1364)، راحه الصدور و آیه السرور، به اهتمام: محمداقبال ، تهران: امیرکبیر.
- ساندرز، ج. (1366)، تاریخ فتوحات مغول، مترجم: ابوالقاسم حالت، تهران: امیر کبیر.
- سبط ابن جوزی (1951م.)، مرآه الزمان فی التاریخ الاعیان، ج8 ، هند- دکن .
- سبکی، تاج الدین عمر (1964م.)، طبقات الشافعیه، ج8 ، تحقیق: محمود الطناحی و دیگران، قاهره: طبع عیسی البابی.
- شبانکاره‌ای، محمدبن علی (1376)، مجمع الانساب، به کوشش: میرمحدث ارموی، تهران: امیرکبیر.
- صفدی، (2000م.)، الوافی بالوفیات، ج6، تحقیق: احمد الارنأوط و دیگران، لبنان - بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
-کاشانی، ابوالقاسم عبدالله (1343)، زبده التواریخ، مصحح: محمدتقی دانش پژوه ، تبریز.
- لین پول، استانلی (1363)، طبقات سلاطین اسلام، ترجمه: عباس اقبال، تهران: دنیای کتاب.
- نسوی ، شهاب‌الدین محمد (1365)، سیرت جلال‌الدین منکبرنی، به اهتمام :مجتبی مینوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی .
- نخجوانی، هندوشاه (1357)، تجارب السلف، به کوشش: ع. اقبال ، تهران:زبان و فرهنگ ایران.
- هاجسن، مارشال (1369)، فرقه اسماعیلیه، ترجمه: فریدون بدره‌ای، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
- یافعی، ابوعبدالله (1327ق.)، مرآه الجنان و عبره الیقظان، ج3، حیدرآباد دکن.
منابع انگلیسی
-Arnold. T.T ., 1924, The Caliphate, Oxford.
-Bosworth. C. E, 1978, Khw-Arazm – Shas, The Encyclopaedia Of Isla.M , Leiden E.J.Brill Vol. Iv.
-Darledoran. R.E, 1995,"Saldjukids" , Ei2 , Vol. Viii
-Hartmann. A, 1993, "Al-Nāsir Li-Din Allāh, Ei2, Vol. Vii
-Lewis. B, 1960, "Abbasids", Ei2 ,Vol. I.
)