نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی ، شوشتر، ایران

2 . استادیار گروه تاریخ دانشگاه آزاد اسلامی واحد بجنورد، بجنورد- ایران

چکیده

در دوره قاجار، بختیاری‌‌ها و انگلیسی‌‌ها روابط دوستانه‌ای داشتند که این روابط با احداث جاده بختیاری توسط شرکت لینچ وارد مرحله جدیدی شد. احداث این جاده، اگر چه نقطه‌عطفی در روابط میان دو طرف بود، چالش‌‌هایی نیز در میان آنها ایجاد کرد که با طرح پرسشی بررسی خواهد شد. احداث جاده بختیاری مشهور به جاده لینچ، چه نقشی در فرایند روابط خان‌‌های بختیاری و دولت انگلیس داشته است؟ فرض پژوهش بر این مبنا استوار است که گرچه احداث جاده بختیاری به گسترش بیشتر روابط خان‌‌های بختیاری و انگلیسی‌‌ها منجر گردید اما در عین حال، وجود تعدادی از عوامل و مسائل، رنجش‌‌ها و چالش‌‌هایی میان دو طرف ایجاد کرد. یافته‌های پژوهش نشان می‌‌دهد که عواملی همچون اختلافات بر سر مسائل مالی، بی‌‌ثباتی و عدم امنیت جاده و نیز عدم تحقق وعده‌‌ها و وظایف طرفین موجب شد تا چالش‌‌ها و آسیب‌‌هایی در روابط بختیاری‌‌ها و انگلیسی‌‌ها بر سر جاده لینچ به‌وجود آید.
 

کلیدواژه‌ها

منابع و مآخذ
اسناد:
ساکما (سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران)
اسناد مالیه: سند شماره ۲۲/۱۶/۲۸۹-۲۴۰
اسناد خاندان بختیاری و اعتلاءالملک: اسناد شماره ۶۳/۱۰۰۳و شماره۳۵/۱۰۰۲
 
 
فارسی:
ابطحی، علیرضا، ۱۳۸۴، نفت و بختیاری‌‌ها، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
امان، دیتر، ۱۳۷۴، بختیاری‌ها عشایر کوه‌نشین ایرانی در پویه تاریخ، ترجمه: سیّد محسن محسنیان، مشهد: آستان قدس رضوی.
امانی، منصور، ۱۳۸۹، "بختیاری‌‌ها و قاجاریه"، پژوهشنامه تاریخ (واحد بجنورد)، سال پنجم، شماره هیجدهم ،۸۲-۵۵.
امیری، مهراب، حکومتگران بختیاری، ۱۳۸۵، تهران: پازی‌‌تیگر.
امیری، مهراب، ۱۳۵۷، "فرمان آزادی کشتیرانی در کارون"، مجله وحید، شماره ۲۳۴ و ۲۳۵، خرداد و تیر، صص 75-69.
 اوژن بختیاری، ابوالفتح، ۱۳۴۶، تاریخ بختیاری، 3ج، تهران: وحید.
بختیاری، بی‌‌بی مریم، ۱۳۸۲، خاطرات سردار مریم بختیاری، تهران: آنزان.
بیشوپ، ایزابلا، ۱۳۷۵، از بیستون تا زردکوه بختیاری، ترجمه: مهراب امیری، تهران: آنزان.
پاولویچ، م. تریا و ایرانسکی، س. ۱۳۷۵، سه مقاله در باره انقلاب مشروطیت ایران، چ۲، ترجمه: م. هوشیار، تهران: شرکت سهامی کتاب‌‌های جیبی.
پوربختیار، غفار، ۱۳۸۷، اسناد برگزیده بختیاری‌‌ها در تاریخ معاصر ایران، مسجدسلیمان: دانشگاه آزاد اسلامی.
رایت، سردنیس، ۱۳۶۴، انگلیسی‌‌ها در میان ایرانیان، ترجمه: اسکندر دلدم، تهران: نهال.
سایکس، سر پرسی، ۱۳۳۶، سفرنامه ژنرال سر پرسی سایکس یا ده هزار میل در ایران، ترجمه: حسین سعادت‌نوری، چ۲، تهران: کتابخانه ابن‌سینا.
سردار اسعد، علی‌‌قلی خان؛ عبدالحسین، سپهر(لسان‌‌السلطنه)، ۱۳۷۶، تاریخ بختیاری یا خلاصه الاعصار فی تاریخ البختیار، به‌‌اهتمام: جمشید کیان‌فر، تهران: اساطیر.
سعیدی‌نیا، حبیب‌الله، ۱۳۹۷، کشتیرانی کارون، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
شجاعی‌برجوئی، عیسی و حمید حاجیان‌‌پور، ۱۴۰۰، "اهداف و کارکردهای کنسولگری انگلیس در اصفهان دوره قاجار (۱۹۱۷-۱۸۹۱م.)"، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، سال بیست و دوم، شماره ۸۸ (پاییز)، صص:۱۲۰-۹۹.
فلاندن، اوژن، ۱۳۵۶، سفرنامه اوژن فلاندن به ایران، چاپ سوم، ترجمه: حسین نورصادقی، تهران: اشراقی.
قربا‌‌‌پور دشتکی، خدابخش، ۱۳۹۰، انگلیس و بختیاری (1925-1896)، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
کاظم‌‌زاده، فیروز، ۱۳۷۱، روس و انگلیس در ایران 1914-1864، ترجمه: منوچهر امیری، تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
کرزن، جرج نانیتل، ۱۳۷۳، ایران و قضیه ایران، ج 2، چ ۴، ترجمه: غلامعلی وحیدمازندرانی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
 گارثویت؛ جن. راف، ۱۳۷۳، تاریخ سیاسی اجتماعی بختیاری، ترجمه: مهراب امیری، تهران: سهند.
--------------------- ۱۳۷۵، بختیاری در آئینه تاریخ، ترجمه: مهراب امیری، تهران: آنزان.
لایارد، سر هنری، ۱۳۷۶، سفرنامه لایارد، ترجمه: مهراب امیری، چ۲، تهران: آنزان.
------------- ۱۳۷۱، سیری در قلمرو بختیاری و عشایر بومی خوزستان، ترجمه و حواشی: مهراب امیری، تهران: فرهنگ‌سرا.
محمود، محمود، تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم میلادی، ج7، چ۴، تهران: شرکت نسبی اقبال و شرکاء.
مکبن روز، الیزابت، ۱۳۷۳، با من به سرزمین بختیاری بیایید، ترجمه: مهراب امیری، تهران: آنزان و سهند.
نجم‌‌الملک، عبدالغفار، ۱۳۷۱، سفرنامه خوزستان، به‌‌کوشش: محمد دبیرسیاقی، تهران: مؤسسه مطبوعاتی علمی.
نظام‌‌السلطنه مافی، حسینقلی خان، ۱۳۸۶، خاطرات و اسناد نظام‌السلطنه مافی، به‌‌کوشش: معصومه مافی و منصوره اتحادیه، تهران: نشر تاریخ ایران.
 
 
 
لاتین:
Khazani Arash, 2009, Tribes and Empire on the Margins of Ninteenth-Century Iran, washingtown: washington University Press.
Iran Political Diaries (1881-1965), 1997, Editor: Robert I. Jarman, Vol 3, 4, 5, 6, Uk: Archive Edition Limited.