فصلنامه تاریخ روابط خارجی

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اخبار و اعلانات

تبیین و تحلیل تأثیر موقعیت جغرافیایی بر روابط خارجی و فعالیت‌های تجاری ساسانیان

نویسندگان

1 دانشیار گروه تاریخ، دانشگاه اصفهان، اصفهان- ایران (نویسنده مسئول)

2 دانشگاه اصفهان

چکیده

ساسانیان زمانی که بر فلات ایران و سرزمین­های پیوسته به این فلات مسلط شدند، زمینه‌های مختلف زمامداری آنان نظیر فعالیت‌های تجاری و بازرگانی، متأثر از موقعیت جغرافیایی قلمروشان گردید. همچنین در فعالیت­های اقتصادی آنان، جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک فلات ایران بی‌تأثیر نبود. ساسانیان در این سرزمین­ و موقعیت جغرافیایی حساس آن، یا باید روابط خارجی و فعالیت‌های اقتصادی خود را با ویژگی‌های ژئواکونومیک سرزمین‌های تحت ‌سلطه خویش تطبیق می‌دادند یا فعالیت‌های آنان در زمینه­های مختلف از جمله درآمدهای تجاری، تحت تأثیر موقعیت جغرافیایی ایران قرار می‌گرفت. حیات اقتصادی ساسانیان وابسته به راه‌های تجاری بود که از سرزمین آنها عبور می‌کرد یا متصل به سرزمین آنان بود. تسلط بر این راه‌ها و برخورداری از موقعیت ترانزیتی و میانه‌ای در فعالیت­های تجاری و بازرگانی بین شرق و غرب، وابسته به موقعیت جغرافیایی قلمروشان بود. همچنین موقعیت جغرافیایی سرزمین ساسانیان نقشی مهم در پیشبرد سیاست انحصارگرایی تجارت میان شرق و غرب برای حکومت ساسانی داشت. مقاله حاضر به‌عنوان پژوهشی میان‌رشته‌ای، به روش توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای و بر پایه منابع مکتوب، در صدد بررسی تأثیر عامل موقعیت جغرافیایی بر فعالیت‌های تجاری- بازرگانی ساسانیان است.
ساسانیان زمانی که بر فلات ایران و سرزمین­های پیوسته به این فلات مسلط شدند، زمینه‌های مختلف زمامداری آنان نظیر فعالیت‌های تجاری و بازرگانی، متأثر از موقعیت جغرافیایی قلمروشان گردید. همچنین در فعالیت­های اقتصادی آنان، جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک فلات ایران بی‌تأثیر نبود. ساسانیان در این سرزمین­ و موقعیت جغرافیایی حساس آن، یا باید روابط خارجی و فعالیت‌های اقتصادی خود را با ویژگی‌های ژئواکونومیک سرزمین‌های تحت ‌سلطه خویش تطبیق می‌دادند یا فعالیت‌های آنان در زمینه­های مختلف از جمله درآمدهای تجاری، تحت تأثیر موقعیت جغرافیایی ایران قرار می‌گرفت. حیات اقتصادی ساسانیان وابسته به راه‌های تجاری بود که از سرزمین آنها عبور می‌کرد یا متصل به سرزمین آنان بود. تسلط بر این راه‌ها و برخورداری از موقعیت ترانزیتی و میانه‌ای در فعالیت­های تجاری و بازرگانی بین شرق و غرب، وابسته به موقعیت جغرافیایی قلمروشان بود. همچنین موقعیت جغرافیایی سرزمین ساسانیان نقشی مهم در پیشبرد سیاست انحصارگرایی تجارت میان شرق و غرب برای حکومت ساسانی داشت. مقاله حاضر به‌عنوان پژوهشی میان‌رشته‌ای، به روش توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای و بر پایه منابع مکتوب، در صدد بررسی تأثیر عامل موقعیت جغرافیایی بر فعالیت‌های تجاری- بازرگانی ساسانیان است.
ساسانیان زمانی که بر فلات ایران و سرزمین­های پیوسته به این فلات مسلط شدند، زمینه‌های مختلف زمامداری آنان نظیر فعالیت‌های تجاری و بازرگانی، متأثر از موقعیت جغرافیایی قلمروشان گردید. همچنین در فعالیت­های اقتصادی آنان، جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک فلات ایران بی‌تأثیر نبود. ساسانیان در این سرزمین­ و موقعیت جغرافیایی حساس آن، یا باید روابط خارجی و فعالیت‌های اقتصادی خود را با ویژگی‌های ژئواکونومیک سرزمین‌های تحت ‌سلطه خویش تطبیق می‌دادند یا فعالیت‌های آنان در زمینه­های مختلف از جمله درآمدهای تجاری، تحت تأثیر موقعیت جغرافیایی ایران قرار می‌گرفت. حیات اقتصادی ساسانیان وابسته به راه‌های تجاری بود که از سرزمین آنها عبور می‌کرد یا متصل به سرزمین آنان بود. تسلط بر این راه‌ها و برخورداری از موقعیت ترانزیتی و میانه‌ای در فعالیت­های تجاری و بازرگانی بین شرق و غرب، وابسته به موقعیت جغرافیایی قلمروشان بود. همچنین موقعیت جغرافیایی سرزمین ساسانیان نقشی مهم در پیشبرد سیاست انحصارگرایی تجارت میان شرق و غرب برای حکومت ساسانی داشت. مقاله حاضر به‌عنوان پژوهشی میان‌رشته‌ای، به روش توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای و بر پایه منابع مکتوب، در صدد بررسی تأثیر عامل موقعیت جغرافیایی بر فعالیت‌های تجاری- بازرگانی ساسانیان است.
ساسانیان زمانی که بر فلات ایران و سرزمین­های پیوسته به این فلات مسلط شدند، زمینه‌های مختلف زمامداری آنان نظیر فعالیت‌های تجاری و بازرگانی، متأثر از موقعیت جغرافیایی قلمروشان گردید. همچنین در فعالیت­های اقتصادی آنان، جایگاه ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک فلات ایران بی‌تأثیر نبود. ساسانیان در این سرزمین­ و موقعیت جغرافیایی حساس آن، یا باید روابط خارجی و فعالیت‌های اقتصادی خود را با ویژگی‌های ژئواکونومیک سرزمین‌های تحت ‌سلطه خویش تطبیق می‌دادند یا فعالیت‌های آنان در زمینه­های مختلف از جمله درآمدهای تجاری، تحت تأثیر موقعیت جغرافیایی ایران قرار می‌گرفت. حیات اقتصادی ساسانیان وابسته به راه‌های تجاری بود که از سرزمین آنها عبور می‌کرد یا متصل به سرزمین آنان بود. تسلط بر این راه‌ها و برخورداری از موقعیت ترانزیتی و میانه‌ای در فعالیت­های تجاری و بازرگانی بین شرق و غرب، وابسته به موقعیت جغرافیایی قلمروشان بود. همچنین موقعیت جغرافیایی سرزمین ساسانیان نقشی مهم در پیشبرد سیاست انحصارگرایی تجارت میان شرق و غرب برای حکومت ساسانی داشت. مقاله حاضر به‌عنوان پژوهشی میان‌رشته‌ای، به روش توصیفی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه‌ای و بر پایه منابع مکتوب، در صدد بررسی تأثیر عامل موقعیت جغرافیایی بر فعالیت‌های تجاری- بازرگانی ساسانیان است.

کلیدواژه‌ها

مراجع
منابع و مآخذ
فارسی:
آلتهایم، فرانتس و دیگران، 1382، تاریخ اقتصاد دولت ساسانی، ترجمه: هوشنگ صادقی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
اچ. بیکر، الن، 1392، جغرافیا و تاریخ (پیوند مرزها)، ترجمه: مرتضی گودرزی، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
اسدبین، زهرا،1390، فعالیت‌های نظامی، تجاری ساسانیان در خلیج ‌فارس، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات خلیج ‌فارس، اهواز: دانشگاه شهید چمران اهواز.
-اله­یاری، فریدون، 1393، اعراب و راهبرد نظام ساسانی در بین‌النهرین و خلیج ‌فارس و جزیره‌العرب، تهران: امیرکبیر.
بروسیوس، ماریا، 1395، ایران باستان، چاپ سوم، ترجمه: عیسی عبدی، تهران: نشر ماهی.
 بیک­محمدی، حسن، 1377، مقدمه‌ای بر جغرافیای تاریخی ایران، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
 ----------------، 1387، مقدمه‌ای بر تاریخ علم جغرافیا، اصفهان: انتشارات دانشگاه اصفهان.
پاشازانوس، حمیدرضا، 1394، سیراف: تجارت دریایی ایران و چین در اواخر دوره ساسانی و اوایل دوره اسلامی، "پژوهش­های ایران‌شناسی"، سال پنجم، شماره 1: بهار و تابستان، صص 63-50.
پروکوپیوس، 1347، جنگ‌های ایران و روم، چاپ دوم، ترجمه: محمد سعیدی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
پیگولوفسکایا، نینا، 1372، اعراب حدود مرزهای روم شرقی و ایران در سده‌های چهارم-ششم میلادی، ترجمه: عنایت‌الله رضا، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
 -------------، 1387، شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، چاپ سوم، ترجمه: عنایت‌الله رضا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
دریایی، تورج، 1388، شهرستان‌های ایرانشهر، ترجمه: شهرام جلیلیان، تهران: نشر توس.
 ---------، 1392، ساسانیان، ترجمه: شهرناز اعتمادی، تهران: نشر توس.
دورانت، ویلیام جیمز، 1344، لذات فلسفه، ترجمه: عباس زریاب­خوئی، ]بی‌جا[: شرکت سهامی نشر اندیشه.
رضا، عنایت‌الله، 1374،  ایران و ترکان در روزگار ساسانیان، چاپ دوم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ساکی­مفرد، صفیه،1391، تاریخ تحولات سیاسی و اقتصادی کرانه‌های عربی خلیج‌ فارس در دوره اشکانیان و ساسانیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات خلیج‌ فارس، اهواز: دانشگاه شهید چمران اهواز.
زرین‌کوب، عبدالحسین و روزبه زرین‌کوب، 1394، تاریخ ایران باستان(4): تاریخ سیاسی ساسانیان، چاپ دهم، تهران: سمت.
ساکی­مفرد، صفیه،1391، تاریخ تحولات سیاسی و اقتصادی کرانه‌های عربی خلیج‌ فارس در دوره اشکانیان و ساسانیان، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات خلیج‌ فارس، اهواز: دانشگاه شهید چمران اهواز.
 سلیمان­زاده، علیرضا، 1396، برآیند اقتصاد هم‌جواری ساسانیان با خاقانات گوک ترک غربی در عهد خسرو اول، "پژوهش‌نامه اجتماعی و اقتصادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، دو فصل‌نامه علمی- ترویجی"، سال هشتم، ش: 1، صص. 94-71.
شفیعی، آرین، 1395، نتایج و تأثیرات رقابت‌های سیاسی- اقتصادی ایران و روم شرقی (بیزانس) در دریای سرخ، اقیانوس هند و خلیج ‌فارس در عصر ساسانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد مطالعات خلیج ‌فارس، اهواز: دانشگاه شهید چمران اهواز.
شکوئی، حسین، 1383،  فلسفه جغرافیا، چاپ دوازدهم، تهران: گیتاشناسی.
 شیپمان، کلاوس، 1384، مبانی تاریخ ساسانیان، ترجمه: کیکاووس جهانداری، تهران: نشر فروزان روز.
طبری، محمدبن­جریر، 1375، تاریخ طبری (تاریخ الرّسل و الملُوک)، جلد 2، چاپ پنجم، ترجمه: ابوالقاسم پاینده، تهران: اساطیر.
 عزتی، عزت‌الله، 1396، ژئوپلیتیک، چاپ دوازدهم، تهران: سمت.
فرانک، آیرین و دیوید براونستون، 1367، جاده ابریشم، ترجمه: محسن ثلاثی، تهران: انتشارات صداوسیما.
 فرنود، رضا، 1395،  اطلس تاریخی دوره ساسانی، تهران: نشر نی.
فیشر، ویلیام‌بین و دیگران، 1384، تاریخ ایران کمبریج، سرزمین ایران، جلد 1، ویراستار: ویلیام بین فیشر، ترجمه: مرتضی ثاقب­فر، تهران: جامی.
قاسم‌بگلو، مرتضی، 1385، سکه‌های سیراف، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران.
کرتیس، جان، 1394، بین‌النهرین و ایران در دوران اشکانی و ساسانی (وازنش و باززایی در حدود 238 ق. م./ 642 میلادی)، چاپ سوم، ترجمه: زهرا باستی، تهران: سمت.
 کریستن سن، آرتور امانوئل، 1391، ایران در زمان ساسانیان، چاپ سوم، ترجمه: رشید یاسمی، تهران: نشر زرین.
 کیان­راد، حسین، 1385، جامعه و اقتصاد عصر ساسانی، تهران: نشر سخن..
 گوردن ایست، دابلیو، 1392، تاریخ در بستر جغرافیا، ترجمه: حسین حاتمی­نژاد و حمیدرضا پیغمبری، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
 لوکونین، ولادیمیر گریگورویچ، 1372، تمدن ایران ساسانی، چاپ سوم، ترجمه: عنایت‌الله رضا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
ماکسمیوک، کاتارزینا، 1397، جغرافیای جنگ‌های ایران و روم، ترجمه: حسین طلائی، تهران: امیرکبیر.
مختاری‌هشی، حسین، 1397، تبیین مفهوم ژئواکونومی (اقتصاد ژئوپلیتیکی) و توصیه‌هایی برای ایران، "فصلنامه ژئوپلیتیک"، سال چهاردهم، ش: 2، صص. 82-56.
مرتضوی، خدایار و فریبا علی­کرمی، 1393، ژئواکونومی خاورمیانه و جهانی شدن اقتصاد، "مجله سیاست"، دوره چهل و چهارم، شماره: 31، صص. 686-665.
مرسل‌پور، محسن و مرضیه فدوی، 1396، بررسی جایگاه جاده‌ی ابریشم در دوره ساسانیان، "تاریخنامه خوارزمی"، سال پنجم، ش: 18، صص. 175-164.
 مشکور، محمدجواد، 1371، جغرافیای تاریخی ایران باستان، تهران: دنیای کتاب.
معتکف، فریده و امید اسفندیاری، 1386، مهم‌ترین مرکز تجارت مروارید بندر سیراف در زمان ساسانیان، "مجموعه مقالات کنگره بین‌المللی سیراف"، جلد دوم، به‌اهتمام: عبدالکریم مشایخی و غلامحسین نظامی، بوشهر: انتشارات بوشهر.
 مهرآفرین، رضا، 1397، شهرهای ساسانی، چاپ دوم، تهران: سمت.
نولدکه، تئودور، 1358، تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان، ترجمه: عباس زریاب­خویی، تهران: انجمن آثار ملی.
وثوقی، محمدباقر، 1384، تاریخ خلیج ‌فارس و ممالک همجوار، تهران: سمت.
 وینتر، انگلبرت و بئاته دیگناس، 1386، روم و ایران: دو قدرت جهانی در کشاکش و همزیستی، ترجمه: کیکاووس جهانداری، تهران: فروزان­روز.
 
لاتین:
Brosius, M., 2006, Peoples of the Ancient World: The Persians, Routledge.
Cowen, D. & Smith, N. 2009, “After Geopolitics? From the Geopolitical Social to Geoeconomics,” Antipode 1, 22–48.
Harper, P. O., 2006, In search of a cultural identity Monuments and Artifacts of the Sasanian Near East, 3rd to 7th Century A.D., Biblotheca Persica, America.
Huyse, Ph., 1999, "Shahpur, Ka'bai-yi Zardusht", Die dreisprachige Inschrift Shabuhr I. an. Der Ka'ba-I Zardusht, vol. 1, Corpus Inscriptionum, London.
Maksymiuk, K., 2015, Geography of Roman-Iranian wars. Military operations of Rome and Sasanian Iran, Siedlce.
Rezakhani, Kh. 2017, Reorienting the Sasanians East Iran in Late Antiquity, Edinburgh University Press.
فصلنامه تاریخ روابط خارجی
دوره 24، شماره 93 - شماره پیاپی 93
فصلنامه تاریخ روابط خارجی با همکاری انجمن دیپلماسی ایران منتشر می‌شود.
اسفند 1401
صفحه 3-26
فایل ها
سابقه مقاله
  • تاریخ دریافت: 17 آذر 1401
  • تاریخ بازنگری: 24 آذر 1401
  • تاریخ پذیرش: 24 اسفند 1401
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار