نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسندگان

1 دانشجو

2 دانشیار گروه تاریخ دانشگاه پیام نور تهران

چکیده

این تحقیق بر آن است تا اصول محوری سیاست خارجی ایران در دوره حکمرانی شاه عباس اول صفوی را بر مبنای دیدگاه حافظ فرمانفرمائیان در کتاب تحلیل تاریخی سیاست خارجی ایران از آغاز تا امروز بررسی کند و به این پرسش پاسخ دهد که شاه عباس اول صفوی در سکانداری سیاست خارجی ایران از چه اصولی پیروی میکرد؟ شیوه جمعآوری دادهها در این تحقیق، کتابخانهای و اسنادی و روش تجزیه و تحلیل دادهها، توصیفی- تحلیلی است. یافتههای این پژوهش نشان می‌دهد که محورهای اصلی سیاست خارجی ایران در دوره حکومت شاه عباس اول صفوی همان اصولی بودند که فرمانفرمائیان از آن با عنوان «اصول سنتی سیاست خارجی ایران» یاد کرده است. بر اساس نتایج این تحقیق، اصول حاکم بر سیاست خارجی ایران در عصر شاه عباس اول عبارت بودند از: گسترش و پاسداری از مرزهای قلمرو حکومتی، توسعه و حراست از راههای تجاری، حمایت از کشورهای بیطرف در مرزهای ایران و رویکرد تساهل فرهنگی و تسامح مذهبی در قلمرو فرمانروایی.

تازه های تحقیق

 

کلیدواژه‌ها

 

منابع و مآخذ
فارسی:
ابراهیمی کیایی، هادی، «پیشینه تاریخی فرهنگ استراتژیک عزت‌طلبی در سیاست خارجی شاه عباس صفوی»، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، تابستان 1398، س9، ش2. صص. 181-159.
اسکندر بیگ ترکمان، 1382، تاریخ عالمآرای عباسی، جلد 2، زیرنظر: ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
بوندارفسکی، گریگوری، 1361، برتریجویان و امپریالیستها در خلیج فارس، ترجمه: ش. م. زمان‌زاده، تهران: ابوریحان.
تاورنیه، ژان باتیست، 1365، سفرنامه تاورنیه، ترجمه: ابوتراب نوری، تهران: سنائی.
رازنهان، محمدحسن، «شاه سیونی جلالین و حکومت صفویه»، تهران: فصلنامه رشد آموزش تاریخ، 1380، س۳، ش8.  ص. 17-12.
رحیمی صادق، علی، «بررسی مختصر روابط تجاری و بازرگانی شاه عباس اول با دولت‌های اروپایی»، پژوهشنامه تاریخ، 1390، س۷، ش۲۵. صص. 90-71.
سایکس، سر پرسی، 1363، هشت هزار مایل در ایران، ترجمه: حسین سعادت‌نوری، [بی‌جا]: آسمان.
سیوری، راجر، 1387، ایران عصر صفوی، ترجمه: کامبیز عزیزی، تهران: مرکز.
شرلی، سر رابرت و سر آنتونی، 1357، سفرنامه برادران شرلی در زمان شاه عباس کبیر، ترجمه: آوانس، با مقدمه: دکتر محبت آئین، تهران: کتابخانه منوچهری.
علی‌صوفی، علیرضا، 1398، نقش سیاست موازنه و نیروی سوم در تاریخ ایران (عصر قاجاریه و رضا شاه)، تهران: دانشگاه پیام نور.
فرمانفرمائیان، حافظ، 2535، تحلیل تاریخی سیاست خارجی ایران از آغاز تا امروز، ترجمه: اسماعیل شاکری، تهران: مرکز مطالعات عالی بین‌المللی دانشگاه تهران.
فلسفی، نصرالله، 1395، سیاست خارجی ایران در دوران صفویه، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
فیگوئروآ، دن گارسیا د سیلوا، ۱۳۶۳، سفرنامه دن گارسیا د سیلوا فیگوئروآ، ترجمه: غلامرضا سمیعی، تهران: نشر نو.
قائدان، اصغر، «سیاست شاه عباس اول در قبال تجارت اروپائیان در بنادر جنوبی ایران (با تأکید بر بندرعباس)»، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، پائیز 1392، س۱۴، ش56. صص. 18-1.
قریب، قاسم، «عوامل موثر بر روابط صفویان با گورکانیان»، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، 1397، س19، ش74. صص. 49-21.
کریمی‌فرد، حسین، «تحلیل واقع‌گرایانه سیاست خارجی شاه عباس اول در قبال قدرت‌های بزرگ»، نشریه علمی تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، تابستان 1401، دوره 13، ش47. صص. 182-161.
متی، رودولف، «ایران صفوی و تجربه مسیونرهای مسیحی در میان تساهل و رد کردن»، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، 1400، س 22، ش 86. صص. 118-87.
متی، رودلف. پی، 1387، اقتصاد و سیاست خارجی عصر صفوی (چهار مطالعه موردی)، ترجمه: حسن زندیه، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
منصوری‌مقدم، محمد و دیگران، «اهمیت استراتژیک قندهار و تأثیر آن بر روابط صفویان و گورکانیان هند (دوره سلطنت شاه عباس اول)»، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، 1400، س 23، ش 89. صص. 138-121.
مهمید، محمدعلی، 1361، پژوهشی در تاریخ دیپلماسی ایران (قبل از هخامنشیان تا پایان قاجاریه)، تهران: میترا.
نوائی، عبدالحسین، 1372، تاریخ روابط سیاسی ایران و اروپا در عصر صفوی، تهران: ویسمن.
نوائی، عبدالحسین، 1352، شاه عباس، مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشتهای تفصیلی، جلد 1، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
ــــــــــــــــــ، 2537، شاه عباس، مجموعه اسناد و مکاتبات تاریخی همراه با یادداشتهای تفصیلی، جلد 3، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
وثوقی، محمدباقر، «روابط ایران و اسپانیا در دوره شاه عباس صفوی (عصر فیلیپ اول)»، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، پائیز 1383، س 6، ش 20. صص. 50-37.
هنرفر، لطف‌الله، «ولی‌محمد خان فرمانروای ترکستان در دربار شاه عباس کبیر»، هنر و مردم، مهر 1346، س6، ش60، صص. 46-45.
یاری، سیاوش و دیگران، 1400، «واکاوی علل و عوامل سیاست جابه‌جایی کردها در دوره شاه عباس اول»، فرهنگ ایلام، 1400، دوره بیستم، ش72 و 73، صص. 30-7.