سجاد جمشیدیان؛ علی آرامشی نیا
دوره 19، شماره 74 ، فروردین 1397، ، صفحه 51-78
چکیده
همزمان با فرمانروایی قاجارها بر ایران و گسترش ارتباط میان ایرانیان و سایر نقاط دنیا و نیز آشنایی آنان با اصول جدید تمدنی و رویارویی نخبگان و جهانگردان ایرانی با مدرنیته و پدید آمدن گفتمان جدید فکری و ...
بیشتر
همزمان با فرمانروایی قاجارها بر ایران و گسترش ارتباط میان ایرانیان و سایر نقاط دنیا و نیز آشنایی آنان با اصول جدید تمدنی و رویارویی نخبگان و جهانگردان ایرانی با مدرنیته و پدید آمدن گفتمان جدید فکری و سیاسی و همچنین امکان مشاهدة مستقیم ایرانیان از جوامع اروپایی، انتقال اطلاعات کسب شده به صورت شفاهی و کتبی فراهم آمد که حاصل این مشاهدات، نخستین تصاویر و صورتهای ذهنی ایرانیان از تمدن جدید را در میان آنها ایجاد کرد. سفرنامههای مربوط به آغاز این دوره به عنوان پیشگامان عقل مدرن ایرانی، شامل برداشتها و مشاهدات از جوامع پیشرفتة آن روزگار را به صورت خام و با بیان روایتی و توصیفی، به دولتمردان و بهویژه پادشاهان قاجار منعکس کرد. نویسندگان، غالباً مطالعه و توجه به این متون و توصیههای آنها را در نوسازی و پیشرفت بهتر ایران انتظار داشتند. در این مقاله با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی و نیز بهرهوری از منابع کتابخانهای کوشش شده است که با تحلیل سفرنامههای ایرانیان ابتدای دوره قاجار (از تشکیل این سلسله تا اوایل عصر ناصری) صورتهای ذهنی ایرانیان از تمدن جدید و پیشرفتهای دول اروپایی، واکاوی و میزان تأثیر این نوشتهها بر ناصرالدین شاه قاجار بررسی شود.