نوع مقاله : مقاله علمی ترویجی

نویسنده

استادیار حق التدریس دانشگاه فرهنگیان البرز

چکیده

بررسی معاهدات تاریخی میان دولت‌ها بیشتر از طریق بررسی رویدادها و برهم‌کنش نیروهای سیاسی درگیر در انعقاد آنها صورت می‌گیرد که عمدتاً حاصل از این دیدگاه است که انعقاد این معاهدات خود یک رویداد تاریخی به‌شمار می‌رود. اما اگر انعقاد معاهده بین یک یا چند دولت را در چارچوب روندی حقوقی- مذاکراتی در نظر بگیریم که از چارچوب حقوقی داخلی هر یک از کشورهای درگیر در آن خارج شده و بر بستری از نظام حقوق عرفی میان دولت‌ها شکل گرفته باشد، در این صورت می‌توان از بررسی صرفاً تاریخی رویدادها کمی فاصله گرفت و به نحوی تحلیلی به بررسی و آسیب‌شناسی رفتار مذاکراتی هر یک از دولت‌ها در جهت نیل به اهدافشان پرداخت. مقاله حاضر در تلاش است تا با گردآوری سوابق مذاکراتی و گزارش‌های مربوط به نشست‌های میان مذاکره‌کنندگان ایران عصر قاجار و نمایندگان سیاسی روسیه تزاری در جریان دوره نخست جنگ‌های ایران و روسیه در دوره فتحعلی شاه قاجار، به ترسیم طرحی از رفتار مذاکراتی نمایندگان سیاسی دربار قاجار در خلال انعقاد عهدنامه ایران و روسیه، موسوم به عهدنامه گلستان بپردازد.

کلیدواژه‌ها

فارسی:
بهزادی، محمدرضا و رضا کسروی، 1401، عهدنامه گلستان و ترکمانچای: متن کامل عهدنامه‌های ایران و روسیه، تهران: پرنده.
بیانی، خان‌بابا، 1318، تاریخ دیپلماسى ایران: سیاست ناپلئون در ایران در زمان فتحعلی‌شاه‏، تهران: شرکت چاپ کتاب.
پیرنیا، حسن و عباس اقبال‌آشتیانی، 1380، تاریخ ایران از آغاز تا انقراض سلسله قاجاریه، تهران: خیام.
جونز، سر هارفورد، 1386، خاطرات سر هارفورد جونز: روزنامه سفر خاطرات هیئت اعزامی انگلستان به ایران، ترجمه: مانی صالح‌علامه، تهران: ثالث.
شمیم، علی‌اصغر، 1387،  ایران در دوره سلطنت قاجار، تهران: بهزاد.
طاهری، ابوالقاسم، 1354، تاریخ روابط بازرگانی و سیاسی انگلیس و ایران: از دوران فرمانروایی مغولان تا پایان عهد قاجاریه، تهران: انجمن آثار ملی.
طباطبایی‌مجد، غلامرضا، 1373، م‍ع‍اه‍دات‌ و ق‍رارداده‍ای‌ ت‍اری‍خ‍ی‌ در دوره‌ ق‍اج‍اری‍ه، ته‍ران‌: ب‍ن‍ی‍اد م‍وق‍وف‍ات‌ دک‍ت‍ر م‍ح‍م‍ود اف‍ش‍ار.
علوی‌شیرازی، میرزا محمدهادی، 1363، سفرنامه میرزا ابوالحسن‌‏خان شیرازى ایلچى به روسیه‏، به‌تصحیح: محمد گلبن، تهران: دنیای کتاب.
غفاری‌کاشانی، قاضی احمد، 1340، تاریخ نگارستان، به‌تصحیح: مرتضی مدرسی‌گیلانی، تهران: کتابفروشی حافظ.
کرمانی، احمد مجدالاسلام، 1350، سفرنامه کلات، به‌تصحیح: محمد خلیل‌پور، اصفهان: دانشگاه اصفهان.
گاردان، کنت آلفرد، 1362، مأموریت ژنرال گاردان در ایران، ترجمه: عباس اقبال، تهران: نگاه.
محمود، محمود، 1353، تاریخ روابط سیاسی ایران و انگلیس در قرن نوزدهم میلادی، تهران: اقبال.
 
لاتین:
 
Bournoutian, G. A., 2021, From the Kur to the Aras, Leiden, The Netherlands: Brill.
Gardane, C. M.; Gardane, A., 1865, Mission du Général Gardane en Perse sous le Premier Empire Documents Historiques Publiés par son Fils, le Comte Alfred de Gardane, Paris: Ad. Lainé.
de Voogd, Ch., "Les Français en Perse (1805-1809)", Studia Iranica, 1981, 10/2, 247-268.
Amini, Iradj, 1999, Napoleon and Persia: Franco-Persian Relations Under the First Empire, United Kingdom: Mage Publishers.