نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

2 دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد

چکیده

دو کشور روس و انگلیس، به سبب موقعیت استراتژیک خراسان، از جمله همسایگی با روسیه در نقاط مختلف این منطقة پهناور کنسولگری داشتند و مرکز فعالیت آنها در مشهد بود. پس از گشایش کنسولگری انگلستان در مشهد، تأسیس درمانگاه و مداوای بیماران توجه مأموران کنسولگری را جلب کرد. در این مقاله زمینه‌های توجه انگلستان به این موضوع بررسی می‌شود و اینکه فعالیت‌های پزشکان درمانگاه کنسولگری انگلستان تا چه حد در پزشکی نوین شهر مشهد اهمیت داشته است. حضور جراحان و پزشکان انگلیسی در گسترش امور بهداشتی و پیشرفت پزشکی در مشهد مؤثر  بوده است. در این مقاله ضمن بررسی وضعیت بهداشت مشهد، به زمینه‌های تأسیس کنسولگری انگلستان و گزارش‌های پزشکی آنها اشاره خواهد شد.
 

کلیدواژه‌ها

آرشیو مدیریت امور اسناد و مطبوعات آستان قدس رضوی، سند شماره، 2/53174.
آرشیو تاریخ شفاهی مرکز اسناد آستان قدس رضوی. مصاحبه با دکتر جهانگیر فرخ. 27/4/1385.
 
کتاب‌ها:
اخوان توکلی، فرناز (1386) گاهشمار روابط ایران و انگلیس، تهران: وزارت امور خارجه.
اسکراین، سرکلارمونت]بی تا[ جنگ جهانی در ایران، ترجمه: غلامحسین صالحیار، تهران: سازمان چاپ و انتشارات اطلاعات.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (2536) روزنامه خاطرات، به کوشش: ایرج افشار، تهران: امیرکبیر.
حاجی داوود (1376) سفرنامه حاجی داوود (زائری از بمبئی به مشهد 1305ش./1926م.) ترجمه: حسین رئیس السادات، مشهد: آستان قدس رضوی.
خادمیان، کاظم (1380) فرهنگ جغرافیایی ایران، خراسان، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
دهخدا، علی اکبر (1371) لغت نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
رابینو، لویی (1363) دیپلمات‌ها و کنسول‌های ایران و انگلیس و... ترجمه: غلامحسین میرزا صالح، تهران: نشر تاریخ ایران.
رایت، سردنیس (1383) انگلیسیان در ایران، ترجمه: غلامحسین صدری افشار، تهران: اختران.
سعید، ادوارد (1377) شرق شناسی، ترجمه: عبدالرحیم گواهی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
شاهین فر، محمد (1382) خاطرات پزشکی در مشهد، مشهد: سنبله.
شمس اردکانی، محمد رضا و دیگران (1389) روند تحول پزشکی نوین ایران، از دارالفنون تا تأسیس دانشگاه تهران، تهران: چوگان.
فوریه، ژوآنس (1388) سه سال در دربار: خاطرات دکتر فوریه پزشک ویژه ناصرالدین شاه قاجار، ترجمه: عباس اقبال آشتیانی، تهران: نوین.
گروته، هوگو (1369) سفرنامه گروته، ترجمه: مجید جلیلوند رضایی. تهران: نشر مرکز.
گنج بخش زمانی، محسن "تحولات بهداشتی در اواخر دوره قاجاریه (به روایت اسناد)"، فصلنامه تاریخ پزشکی، بهار 1389، سال دوم، شماره دوم.
 
الگود، سیریل (2536)، تاریخ پزشکی در ایران و سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمه: باهر فرقانی، تهران: امیرکبیر.
 محمدی، ذکرالله و قدرت محمدی، "ریشه یابی علل حضور پزشکان انگلیسی در ایران عصر قاجار و نقش آن‌ها در مسائل سیاسی، اجتماعی، دینی و علمی آن زمان"، فصلنامه تاریخ روابط خارجی. بهار و تابستان 1388، شماره 39 و 38.
متولی حقیقی، یوسف، " نارضایتی مردم از تأسیس کنسولگری‌های روسیه و انگلیس در مشهد دوره ناصری خراسان"، روزنامه خراسان دوشنبه 16/3/1390.
میرزا صالح، غلامحسین (1366)، جنبش کلنل محمدتقی خان پسیان بنا بر گزارش‌های کنسولگری انگلیس در مشهد، تهران: نشر تاریخ ایران.
––––––––––––– (1387)، فروپاشی قاجار و برآمدن پهلوی: گزارش کنسولگری‌های انگلیس، تهران: نگاه معاصر.
نامجوی نیک، خسرو (1388)، تاریخچه طب نظامی از دوران ایران باستان تا پایان هشت سال دفاع مقدس، تهران: ایران سبز.
نورائی، مرتضی (1386)، نقش کارگزاری‌های داخلی وزارت امور خارجه در روابط ایران و بریتانی (1928-1890م./1346-1308ق.) تهران: وزارت امور خارجه.
ویلس، چالز جیمز (1363)، تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه، ترجمه: سید عبدالله، به کوشش: جمشید دودانگه و مهرداد نیکنام، تهران: زرین
وین، آنتونی (1383)، ایران در بازی بزرگ، ترجمه: عبدالرضا هوشنگ مهدوی، تهران: پیکان.
هاشمیان، احمد، "پزشکان خارجی زمان ناصرالدین شاه در ایران (1317-1247ق.)" گنجینه اسناد. شماره 56. زمستان 1383.
ییت، چارلز ادوارد (1365)، سفرنامه خراسان و سیستان، شرح سفر کلنل ییت به ایران و افغانستان در روزگار ناصرالدین شاه، ترجمه: قدرت الله روشنی، زعفرانلو و مهرداد رهبر، تهران: انتشارات یزدان.