نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ ایران اسلامی

چکیده

گزارش‌ها و مکاتبات نمایندگی­های سیاسی و کنسولی ایران در خارج از کشور به سبب رسمی بودن از منابع مهم بررسی سیر تحولات سیاسی و اجتماعی ایران در قرن گذشته محسوب می‌شوند. با توجه به پیوستگی و تأثیر منطقه قفقاز بر این تحولات، کسب آگاهی از اوضاع ایرانیان مقیم و همچنین تحلیل و ارزیابی نزدیک به واقعیت، مجموعه‌ای از اسناد نمایندگی‌های سیاسی و کنسولی ایران در قفقاز طی سال‌های 1329 ـ 1323 ق. مورد ارزیابی قرار گرفته‌اند. در مقاله حاضر تلاش شده است تا ضمن بررسی اوضاع زندگی ایرانیان مهاجر در قفقاز، تعداد افراد، شرایط کار و معیشت و مشکلات آنها پس از برقراری رژیم قضاوت کنسولی (کاپیتولاسیون) با روسیه، نحوه عملکرد مأمورین و نمایندگی‌های ایران در حفظ و صیانت از حقوق اتباع ایرانی در آن منطقه و نقش این نمایندگی‌ها در حفظ میراث و ارزش‌‌های فرهنگ ایرانی ـ اسلامی با تکیه بر اسناد و مکاتبات موجود در آرشیو وزارت امور خارجه به شیوه توصیفی و سندشناختی بررسی شوند. 

کلیدواژه‌ها

کتاب‌ها:
بیات، کاوه (1380)، توفان بر فراز قفقاز، تهران: مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه.
پیشه‌وری، جعفر (1359)، تاریخچه حزب عدالت، تهران: انتشارات علم.
خسروپناه، محمدحسین، کارنامه و روزگار ایرانیان مهاجر در قفقاز 1920-1900، تهران: نگاه نو شماره 43
دهنوی، نظامعلی (1383) ایرانیان مهاجر در قفقاز (فعالیت‌های فرهنگی در سال‌های 1900-1931م.)، تهران: مرکز اسناد و خدمات پژوهشی
مراغه‌ای، زین‌العابدین (1364) سیاحتنامه ابراهیم بیک، به کوشش محمدعلی سپانلو. تهران: اسفار
ممتحن الدوله شقاقی، میرزامهدی خان (1365) رجال وزارت خارجه در عصر ناصری و مظفری، به کوشش: ایرج افشار، تهران: اساطیر.
 
اسناد:
وزارت امور خارجه، آرشیو اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی،مکاتبات بین نمایندگی‌های ایران در قفقاز با وزارت امور خارجهمربوط به سال‌های 1330 ـ 1323 قمری
سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران اسناد مربوط به سال‌های 1330 ـ 1329 قمری
 
روزنامه‌ها:
حبل‌المتین: سال 7شماره 18، 24 ذیقعده 1324 قمری