نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

پروین رستمی، دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه لرستان

چکیده

ایتالیا از کشورهایی بود که در دورة پهلوی اول در برنامه­های مدرن‌سازی ایران سهم داشت. در جنگ دوم جهانی که ایتالیا جزو متحدین و ایران در اشغال متفقین بود، روابط ایران و ایتالیا از سوی ایران قطع شد و بعد از جنگ با بازگشایی سفارتخانه‌های دو طرف، باری دیگر روابط برقرار گردید و تا پایان حکومت پهلوی دوم، عهدنامه‌های اقتصادی و فرهنگی بسیاری با آن کشور به امضاء رسید. در این پژوهش، ضمن بررسی چگونگی برقراری روابط ایران و ایتالیا بعد از جنگ دوم جهانی، به شیوة توصیفی- تحلیلی، چگونگی روابط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با ایتالیا در مذاکرات مجالس شانزدهم تا نوزدهم بررسی شده است. بنا بر یافتة این پژوهش، مجلس شانزدهم در مقطع حسّاسی از تاریخ معاصر ایران و مقارن مسألة ملی شدن صنعت نفت و مقابله با انگلیس، رابطه با ایتالیا را مدنظر قرار داد و اولین عهدنامه‌ها و مذاکرات پیرامون رابطه با ایتالیا در حال شکل‌گیری بود. بالطبع روابط اقتصادی و فرهنگی گسترش یافت و مهم‌ترین قرارداد نفتی به صورت مشارکتی و سهم 75 درصدی برای ایران با شرکت آجیب مینراریای ایتالیا در مجلس نوزدهم منعقد شد. برخلاف قرارداد کنسرسیوم که بر اساس تنصیف بود، در این قرارداد نسبت به سایر قراردادها تا این مقطع، منافع ایران تأمین شد.

کلیدواژه‌ها

منابع و مآخذ
اسناد:
کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
-      سند 1016971، 79/0/95/19ق.، تاریخ 10/8/1338ش.
-      سند 10688854، 255/0/50/21ق.، تاریخ1/9/43- 5/10/42
-      سند 1008602، 80/0/38/18ق.، تاریخ 30/9/1334، کارتن قوانین.
 
کتاب‌ها:
ازغندی، علیرضا، 1392، روابط خارجی ایران 1357-1320، چاپ پانزدهم، تهران: قومس.
اسناد معاهدات دو جانبة ایران با سایر دول در دوران پهلوی، 1370، ج3، تهران: واحد نشر اسناد، دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه.
ذوقی، ایرج، 1374، مسائل سیاسی و اقتصادی نفت ایران، چاپ چهارم، تهران: اطلاعات.
روحانی، فؤاد، 2536، صنعت نفت ایران، بیست سال پس از ملی شدن، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی با همکاری مؤسسه انتشارات فرانکلین.
سعادت، فتح الله، 1349، جغرافیای اقتصادی نفت ایران، ج اول، [بی­نا].
گروه نویسندگان، 1379، کالبدشکافی سرمایه‌گذاری­های صنعت نفت (قراردادهای بیع متقابل)، به اهتمام: داریوش مبصر، تهران: کویر.
فاتح، مصطفی، 1335، پنجاه سال نفت ایران، تهران: شرکت سهامی چهر.
فیاضی، عمادالدین، 1391، بررسی تحلیلی و توصیفی تاریخ روابط اقتصادی ایران و ایتالیا (1357-1320)، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری.
___________، 1393، تاریخ روابط ایران و ایتالیا (مناسبات سیاسی- فرهنگی 1357-1320)، انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی، واحد یادگار امام خمینی (ره).
مشروح مذاکرات مجالس دورة شانزدهم تا نوزدهم شورای ملی.
موحد، محمدعلی، 1357، نفت ما و مسایل حقوقی آن، تهران: خوارزمی.
میرترابی، سعید، 1387، مسائل نفت ایران، چاپ چهارم، تهران: قومس.
یرگین، دانیل، 1374، تاریخ جهانی نفت، ترجمه: غلامحسین صالحیار، تهران: اطلاعات.
وزیری، شاهرخ، 1379، نفت و قدرت در ایران (از قنات تا لولة نفت)، ترجمه: مرتضی ثاقب‌فر، تهران: عطایی.