نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر تاریخ

چکیده

تنظیمات، جنبش اصلاحات در حکومت عثمانی در یک دوره  چهل ساله است. میرزا محمدتقی خان امیرکبیر درزمان حضور خود در عثمانی فرصت یافت تا از نزدیک شاهد دگرگونی‌ها در آنجا باشد. پس از مرگ امیر، نزدیک به دو دهة تاریک دیگر با صدارت میرزا آقاخان نوری بر ایران گذشت و آنگاه نوبت به میرزا حسین خان سپهسالار رسید. او که مدت 12 سال در سفارت ایران در عثمانی به عنوان وزیر مختار خدمت می­کرد از نزدیک دگرگونی­های سیاسی ـ اجتماعی را در عثمانی مشاهده نمود. افزون بر آن، میرزا ملکم­خان ناظم­الدوله نیز یکی دیگر از رجال نواندیش ایرانی است که از دگرگونی­های دوران تنظیمات در عثمانی تأثیر پذیرفته است.
این هر سه سیاستمداران  برجسته ایرانی در زمان اقامت خود در عثمانی دگرگونی­های دوران تنظیمات در آن کشور را از نزدیک دیده، با آن آشنا شده و از آن تأثیرپذیرفته اند. در این نوشتار پس از بررسی نوشته­های منابع در این زمینه به نقد و ارزیابی آن­ها پرداخته و با روش تحلیلی و انتقادی، چگونگی و میزان تأثیر پذیرفتن آنان از دگرگونی­های دوران تنظیماتمورد بررسی قرار خواهد گرفت.
 

کلیدواژه‌ها

منابع و مآخذ
آدمیت، فریدون (1334) امیرکبیر و ایران، تهران: امیرکبیر.
------------ (2535) امیرکبیر و ایران، چاپ پنجم، تهران: خوارزمی.
------------ (2536) اندیشة ترقی و حکومت قانون عصر سپهسالار، چاپ دوم، تهران: خوارزمی.
------------ (1340) فکر آزادی و مقدمة نهضت مشروطیت، تهران: انتشارات سخن.
اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1367) تاریخ منتظم ناصری، جلد 3، به تصحیح: محمداسماعیل رضوانی، تهران: دنیای کتاب.
اقبال آشتیانی، عباس (1340) میرزا تقی خان امیرکبیر، به کوشش: ایرج افشار، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
الگار، حامد (1369) میرزا ملکم خان، ترجمه: جهانگیر عظیما و مجید تفرشی، تهران ]بی جا[.
بامداد، مهدی (1371) شرح حال رجال ایران در قرن 12 و 13 و 14 هجری، چاپ چهارم، تهران: زوار.
پروین، ناصرالدین (1377) تاریخ روزنامه­نگاری ایرانیان و دیگر پارسی نویسان، جلد اول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
 خان ملک ساسانی، احمد (1345) یادبودهای سفارت، تهران ]بی جا[.
------------ (1338) سیاست‌گذاران دورة قاجار، ج اول، تهران ]بی جا[.
رئیس نیا، رحیم (1385) ایران و عثمانی در آستانه قرن بیستم، جلد اول، تهران: مبنا و ستوده.
 ریاحی، محمدامین (1390) زبان و ادب فارسی در قلمرو عثمانی، چاپ دوم، تهران ]بی جا[.
 شاو، استانفورد. جی و شاو، ازل کورال (1370) تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید 1975-1808، ج 1، ترجمه: محمود رمضان زاده، مشهد: آستان قدس.
محبوبی اردکانی، حسین (1370) تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
محیط طباطبایی، محمد (1362) تاریخ تحلیلی مطبوعات ایران، تهران: بعثت.
نوائی، عبدالحسین (1369) ایران و جهان از قاجاریه تا پایان عهد ناصری، جلد 2، تهران: نشر هما.
یغمایی، اقبال (1354) "بنای دارالفنون"در: امیرکبیر و دارالفنون، به کوشش: قدرت الله روشنی زعفرانلو، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
Watson, Robert Grant (1866) A history of Persian from the beginning of the ninetheenth cenyury to the year 1858, London.
Inalcik Halil, Seyitdanlioglu (2013) tanzimat, decisim surecinde osmanli imparatorlugu, Istanbul.
Inalcik  Halil (2013) tanzimat nedir, in tanzimat …, istanbul.
 
روزنامه­ها
وقایع اتفاقیه، نمره 37، پنجشنبه 20 ذیحجه 1267.
قانون، نمره اول، غرة رجب 1307.
----، نمره سوم، رمضان المبارک 1397.
----، نمره چهارم، غره شوال 1307.
----، نمره شانزدهم.
----، نمره سی و چهارم