نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار تاریخ قرون میانه، دانشگاه آنکارا،گروه تاریخ

2 کارشناس ارشد تاریخ ایران اسلامی

چکیده

به دنبال تجزیه امپراطوری سلجوقیان بزرگ، فرزندان سلیمان بن قتلمیش (شاخه­ای از خاندان سلطنتی سلجوقی)، حکومت بخش‌هایی از آسیای صغیر را به دست گرفتند و سلسله سلجوقیان روم را در آنجا بنا نهادند. سلسله مذکور، همانند بیشتر حکومت‌های شرق اسلامی، در مقابل سیل مغول قدرت ایستادگی را از دست داد و سرانجام به اطاعت ایلخانیان گردن نهاد. منابع طبیعی غنی و درآمد سرشار آناطولی موجب شد تا همواره رویکرد اقتصادی بر روابط ایلخانیان و دولت نیمه مستقل سلجوقیان روم سایه افکند. این امر نوع و گستره دیگر عرصه­های روابط فیمابین را تحت شعاع قرار داد؛ به گونه­ای که سلجوقیان روم ابتدا استقلال سیاسی و سپس اختیارات اداری و اقتصادی خویش را از دست دادند و به تدریج از ابتدای قرن هشتم هجری عرصه را به نفع مهاجمان ترک گفتند.نوع روابط اقتصادی با ایلخانیان، وضعیت اجتماعی و سیاسی جامعه آسیای صغیر را تحت تأثیر قرار داد.
در این مقاله به بررسی رویکرد اقتصادی ایلخانیان به آناطولی و روند تضعیف و انحلال دولت سلجوقیان روم در مقابل فزونخواهی مغول‌ها پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

منابع و مآخذ
Abul Farac, (1950) Tarih, (çev. O. Rıza Doğru), Ankara.
Akdağ, Mustafa, (1995) Türkiye'nin İktisadi ve İçtimai Tarihi 1243-1453, İstanbu1.
Aksarayi, Kerimüddin Mahmud, (1944) Müsameretü' l-ahbar ve Müsayeretü' l-ahyar, (yay. Osman Turan), Ankara.
Barthold, V., (1931) "İlhanlılar Devrinde Mali Vaziyet", Türk Hukuk ve İktisat Tarihi Mecmuası.
Cahen, CL (1979) Osmanlılardan once Anadolu'da Türkler, (cev. Yıldız Moran) İstanbul.
Cüveynı, A1aeddin Atamelik, (1937) Tarih-i Cihan Güşa, (yay. Mirza Muhammed Kazvini) II,London (Türkçe çev. Mürsel Oztürk), Kütür Bakanlığı Yayınları, Ankara
Erdem, İlhan,( 1995) Türkiye Selçuklu-İlhanlı İlişkileri (1258-1308), Ankara, Basılmamış Doktora Tezi.
Fazlullah Tabib [Hamedani],Residüddin, (1338) Camiü't-Tevarih, (yay. Behmen Kerimi), Tahran.
Fazlullah Tabib [Hamedani],Reşidüddin,(1369) Mukatebat, (Yay. Muhammed Şefi) Lahor
Hinz, W., (1949) Ortaçağ Yakın Şarkına Ait Vergi Kitabeleri, (اev.: F. Işıltan), Belleten XIII/52 (Ekim).
İbn Bibi, (1956) el-Evamirül-Alaiyye fi Umuri'l-Alaiyye, (yay. Adnan Erzi), Ankara.
İbn Şeddad, (1941) Baybars Tarihi,(çev. M. Şerafeddin Yaltkaya), İstanbul.
Jahn, K., (1979), "Tebriz; Doğu ile Batı Arasında bir Ortaçağ Kültür Merkezi", (اev.: İsmail Aka), T.A.D. XIII,124.
Kaymaz, Nejat, (1970) Pervane Muineddin Süleyman, Ankara.
Kazvini,Hamdullah, (1913) Nüzhetü' 1-Kulub, (yay. G.L. Strange) Leiden.
Lehmann, Bruno, (1939)' Die Nachrichen des Nikatas Choniates, G. Akropolites und Pachimeres über die Selcuqen in der Zeit von 1180 bis 1220, Leipzig.
Mazenderani, Abdullah Kiya, (1952) Risale-i Felekiyye, (yay. W. Hinz), Wisbaden.
Tarih-i Ali Selçuk (Anonim Selçukname), (1952)(yay. F. Nafiz Uzluk), Ankara.
Togan, Z. Velidi, (1931) Moğollar Devrinde Anadolu'nun İktisadi Vaziyeti, THITM, I.
Turan, Osman, (1983) Selçuklular Zamamnda Türkiye, İstanbul.
                                            
توضیحات مترجم
تاریخ اسلام کمبریج،(1378).ترجمه: حسن انوشه، تهران: امیرکبیر.
بیانی، شیرین (1382)،  مغولان و حکومت ایلخانی در ایران، تهران: سمت.
رجب‌زاده، هاشم (2535)، آیین کشورداری در عهد رشیدالدین فضل الله، تهران: ]بی نا[.
دولت‌آبادی، عزیز (1386)،  فرهنگ واژه‌های ترکی و مغولی در متون فارسی، تبریز: دانشگاه تبریز.
اشپولر، برتولد (1380)، تاریخ مغول در ایران، ترجمه: محمود میر آفتاب، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
استرآبادی، میرزا مهدی (1374)، سنگلاخ، ویراستار: روشن خیاوی، تهران.
همدانی، خواجه رشیدالدین فضل‌الله ]بی تا[. جامع التواریخ، جلد دوم، تهران: اقبال.