نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه تاریخ دانشگاه لرستان

2 دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه لرستان

چکیده

از آنجا که قلمرو ایلخانان از دو سو با دیگر الوس‌های مغولی همسایه بود، مناسبات آنها با این الوس‌ها در تاریخ دوره حاضر از اهمیت فراوانی برخوردار است . در این میان، الوس جغتای به دلیل قرار گرفتن بر سر راه ارتباطی ایلخانان با دربار قاآن بزرگ و همچنین دعاوی توسعه طلبانه در شرق ایران، روابط گسترده‌تری با ایلخانان داشت. به سبب آنکه این روابط رویکردی ستیزه آمیز و خصمانه به خود گرفت، مطالعه شرایط و زمینه‌هائی که روابط میان آنها را شکل داد، ضرورت دارد. الوس جغتای با وجود موقعیت جغرافیائی ویژه، دچار ضعف سیاسی شد و در نتیجه مورد تعرّض دیگر الوس‌ها قرار گرفت. در پی آن، ایلات این الوس به دلیل ناتوانی در تأمین مایحتاج زندگی و کمبود مرتع و چراگاه برای احشام به تنگنا افتادند. موقعیت مناسب خراسان، تصرف آن ایالت را به عنوان راه خروج از مشکلات الوس در پیش چشم براق خان جغتائی جلوه‌گر ساخت. اما با واکنش آباقاخان، این تعرض با شکست مواجه شد و تا آخر عهد آباقاخان تکرار نگردید.
 

کلیدواژه‌ها

ابن عبری، ابوالفرج (1377) . مختصر تاریخ‌الدول، ترجمه: عبدالمحمد آیتی، تهران : علمی و فرهنگی.
ــــــــــــــــــ  ( 1986م). تاریخ الزمان، نقله الی العربیه: الأب إسحق أرمله، الدکتور جان موریس فییه، بیروت: دارالمشرق.
  ابن فوطی، عبدالرزاق بن احمدشیبانی (1351ق). حوادث الجامعه و تجارب النافعه فی المائه السابعه، تصحیح و تعلیق: مصطفی جواد، بغداد: مکتبه العربیه، مطبعه الفرات.     
 اسفزاری، معین الدین محمد زمجی (1338). روضات الجنات فی اوصاف مدینه الهرات، تصحیح و تحشیه: محمد کاظم امام، تهران: دانشگاه تهران.
اشپولر برتولد ( 1384). تاریخ مغول در ایران، ترجمه : محمود میرآفتاب، تهران: علمی و فرهنگی.
الیاس. ن- راس دنیسن. (1383). «سلسله جغتائی» در مقدمه تاریخ رشیدی، به تصحیح : عباسقلی غفاری فرد، تهران : میراث مکتوب.
 بارتولد، واسیلی. (1366). ترکستان نامه، ترجمه: کریم کشاورز، تهران: آگاه.
ـــــــــــــــ (1308). تذکره جغرافیائی تاریخ ایران، ترجمه: حمزه سردادور، تهران: چاپخانه اتحادیه.
بناکتی، داود بن محمد (1378). روضه اولی الالباب فی معرفه التواریخ و الانساب، به کوشش: جعفر شعار، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
بویل. جی. آ. ( 1371)، «تاریخ سیاسی و دودمانی ایران در عصر مغول»، در تاریخ ایران کمبریج ، ج5، گردآور ی : جی. آ. بویل، ترجمه: حسن انوشه، تهران: امیر کبیر.
ــــــــــ.(1380). «جوینی و رشیدالدین» در اشپولر و دیگران، تاریخ نگاری در ایران، ترجمه: یعقوب آژند، تهران: گستره.
تاریخ شاهی قراختاییان (2535). به اهتمام وتصحیح: محمد ابراهیم باستانی پاریزی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
جوزجانی، منهاج سراج ( 1363). طبقات ناصری، به تصحیح: عبدالحی حبیبی، تهران: دنیای کتاب.
جوینی، عطاملک (1375). تاریخ جهانگشای، به تصحیح: محمد قزوینی، تهران: دنیای کتاب.
خیراندیش، عبدالرسول (1379). شکل گیری مرزهای دولت ایلخانان مغول ایران، تاریخ ضمیمه مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشکده ادبیات تهران، سال 1، شماره 1.
رشیدالدین فضل الله (1367). جامع التواریخ، به کوشش : بهمن کریمی، تهران : اقبال.
 زکی ، محمد حسن. (1363).تاریخ صنایع ایران بعد از اسلام، ترجمه : محمد علی خلیلی تهران: اقبال.
سیفی هروی، سیف بن محمد (1385). تاریخ نامه هرات، به تصحیح: غلامرضا طباطبایی مجد، تهران: اساطیر.
شبانکاره‌ای، محمد بن علی (1363). مجمع الانساب، به تصحیح میر هاشم محدث، تهران: امیر کبیر.
عباسی، جواد و حسن دهنوی. (1389). «روابط الوس جغتای با ایلخانان و عوامل مؤثر بر آن»، تاریخ اسلام و ایران، سال20، دوره جدید، شماره 6 (پیاپی 85 ).
ــــــــــــــــــ.(1390). «مناسبات ایلخانان و جغتائیان در عهد فرمانراوایی سلطان محمد الجایتو»، پژوهش‌های تاریخی دانشگاه اصفهان، سال3، دوره جدید شماره 1(پیاپی 9 ).
 فصیح خوافی. ( 1339). مجمل فصیحی، به کوشش: محمود فرّخ، مشهد: باستان.
فیاض انوش، ابوالحسن (1388). خانات چغتای، دانشنامه جهان اسلام ج14.
کرمانی، ناصرالدین منشی (1362). سمط العلی للحضره العلیاء، به تصحیح: عباس اقبال تهران: اساطیر.
گروسه، رنه (1368). امپراتوری صحرانوردان، ترجمه: عبدالحسین میکده، تهران: علمی و فرهنگی.
مستوفی، حمدالله (1364) . تاریخ گزیده، به تصحیح: عبدالحسین نوائی، تهران: امیر کبیر.
ـــــــــــــــــ (1362). نزهه القلوب، به تصحیح: گای لسترنج، تهران: دنیای کتاب.
مورگان، دیوید (1380). مغول‌ها، ترجمه: عباس مخبر، تهران: نشر مرکز.
میرخواند، محمد بن خاوند. (1380). روضه الصفا، به اهتمام : جمشید کیان فر، تهران: اساطیر.
نطنزی، معین‌الدین (1383). منتخب التواریخ، به اهتمام : پروین استخری، تهران: اساطیر.
وصاف الحضره، فضل‌اله بن عبدالله. (1338). تاریخ وصاف الحضره، به اهتمام: محمد مهدی اصفهانی، تهران: کتابخانه ابن سینا و کتابخانه جعفری تبریزی.
یزدی، شرف الدین علی (1387). ظفر نامه، به تصحیح: سید سعید میر محمد صادق و عبدالحسین نوائی، تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
 
Barthold,v.v.(1956). History of semirchie, in Four Studies on the history of Central Asia, translated to English By minorsky, Leiden.
Marco polo. (1946).the travels of marco polo, translated and edited by William marsden,re-edited by Thomas wright,London, temple press letchworth.