نوع مقاله : مقاله علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تاکستان

2 استادیار گروه تاریخ

چکیده

سفارت همواره و از جمله مأموریت‌های مهم و تأثیرگذار در تاریخ سیاسی و اجتماعی اسلام بوده است. از همین رو برای یک سفیر صفات شایسته‌ای از جمله راست گویی، امانت‌داری هوشیاری، تیزهوشی، شیرین‌بیانی، موقع‌شناسی و شجاعت را برشمرده­اند. این صفات موجب می‌شد تا سفیران در حل و فصل مسائل پیشِ رو، کمتر دچار اشتباه شوند و نحوة مذاکره خود را تقویت کنند. در دورة مغولان و ایلخانان، سفارت جایگاهی مهم داشت و سفیران از امتیازات ویژه ای چون مصونیت سیاسی، معافیت مالیات گمرکی و تسهیلات سفر برخوردار بودند و در گزینش آنها دقت کافی صورت می­گرفت. سفیران معمولاً از طبقات بالای جامعه و از میان شاهزادگان رجال سیاسی و قاضیان انتخاب می‌شدند. در این پژوهش کوشش می‌شود تا مهم‌ترین جنبه‌های تشکیلاتی و اجتماعی حیات سفیران مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

منابع و مآخذ
ابن اثیر، عزالدین ابی الحسن، 1982، الکامل فی التاریخ، جلد12، بیروت: دارصادر.
_________________، 2535، الکامل فی التاریخ، جلد26، ترجمه: ابوالقاسم حالت، ]بی‌جا[: مؤسسه مطبوعات علمی.
ابن الفراء، حسین بن محمد، 1363، رسل الملوک (سفیران) سفارت در اسلام و سفارت در غرب، ترجمه: پرویز اتابکی، مصحح و مؤلف: صلاح‌الدین منجد، ]بی‌جا[: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
ابن بطوطه، محمد بن عبدالله، 1376، سفرنامه ابن بطوطه، جلد2 -1، چاپ ششم، ترجمه: دکتر محمدعلی موحد، ]بی‌جا[، ]بی‌نا[.
ابن تغری بردی، جمال‌الدین ابوالمحاسن یوسف، 1956، النجوم الزاهره فی ملوک مصر و القاهره، جلد8، قاهره: دارالکتب القاهره.
ابن خلدون، ابویزید عبدالرحمان بن محمد، 1388، العبر، تاریخ ابن خلدون، جلد 4، ترجمه: عبدالحمید آیتی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ابن طقطقی، محمد بن علی طباطبا، 1360، تاریخ فخری در آداب ملکداری و مملکت اسلامی، چاپ دوم، ترجمه: وحید گلپایگانی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
اشپولر، برتولد، 1376، تاریخ مغول در ایران (سیاست، حکومت و فرهنگ دوران ایلخانان)، ترجمه: محمود میرآفتاب، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
الدواداری، ابوعبدالله ایبک، 1960، الدرر افاخر فی سیر ملک ناصر، قاهره، ]بی‌جا[: ]بی‌نا.[
الشریده، ایمن ابراهیم، 1384، روابط سیاسی ایران عهد تیموریان با مصر و شامات عهد ممالیک، تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
القلقشندی، ابوالعباس احمد بن علی، 1918، صبح الاعشی فی صناعه الانشاء القاهره، جلد 8 -7، القاهره: المطبعه الامیر.
آیتی، عبدالحمید، 1372، تحریر تاریخ وصاف، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی
بارتولد، و. و.، 1366، ترکستان نامه، چاپ دوم، ترجمه: کریم کشاورز، ]بی‌جا:[ انتشارات آگاه.
بدائونی، عبدالقادر بن ملوک شاه،‏ 1379، منتخب التواریخ‏، 3 جلد، محقق و مصحح: توفیق سبحانى و مولوى احمد صاحب‏، تهران‏: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.‏‏
بناکتی، داود بن محمد، 1378، تاریخ بناکتی، چاپ دوم، به کوشش: جعفر شعار، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
بویل، ج. آ. ب.، 1389، تاریخ ایران کمبریج از آمدن سلجوقیان تا فروپاشی دولت ایلخانان، جلد 5، چاپ هشتم، ترجمه: حسن انوشه، تهران: امیر کبیر.
پیرنیا، حسن و عباس اقبال آشتیانی و لطیفه جوانمهری، 1392، تاریخ کامل ایران، چاپ چهارم، تهران: نشر اروند.
تیموری، ابراهیم، 1377، امپراطوری مغول و ایران، چاپ اول، تهران: دانشگاه تهران.
جوزجانی، منهاج سراج، 1363، طبقات ناصری یا تاریخ ایران و اسلام، جلد 2-1 تصحیح و مقابله و تحشیه: عبدالحی حبیبی، تهران: انتشارات دنیای کتاب.
جوینی، عطاملک بن محمد، 1329، تاریخ جهانگشای جوینی، به کوشش: محمد قزوینی ]بی‌جا:[ ]بی‌نا[.
________________، 1387، تاریخ جهانگشای جوینی، به تصحیح: عبدالوهاب قزوینی، تهران: هرمس.
________________، 1385، تاریخ جهانگشای جوینی، جلد سوم، تهران: فردوس.
حافظ ابرو، عبدالله بن لطف الله، 1389، تاریخ سلاطین کرت، به تصحیح: میرهاشم محدث، ]بی‌جا[: میراث مکتوب.
حموى، یاقوت بن عبد الله،‏ 1995، معجم البلدان، چاپ دوم‏، جلد 5 -4 -2، بیروت: ‏دار صادر.
خواجه نظام‌الملک، 1373، سیاست‌نامه سیرالملوک، مقدمه و تعلیقات: عطاالله الدین، تهران: انتشارات تهران.
خواندمیر، غیاث‌الدین بن همام‌الدین الحسینی، 1362، حبیب‌السیر، جلد سوم، چاپ سوم، زیر نظر: محمد دبیرسیاقی، تهران: خیام.
دانش‌پژوه، منوچهر، 1381، روش دلاوری و جنگ آوری (بازنویسی کتاب آداب الحرب و الشجاعه، اثر: مبارکشاه محمد بن منصور)، ]بی‌جا[: مؤسسه فرهنگی اهل قلم.
رشیدالدین، فضل‌الله، 1373، جامع التواریخ، جلد اول، دوم، سوم، تصحیح و تحشیه: محمد روشن و مصطفی موسوی، تهران: نشر البرز.
_____________، 1387، تاریخ سلاطین خوارزم، تصحیح و تحشیه: محمد روشن ]بی‌جا[: میراث مکتوب.
_____________، 1358، سوانح‌الافکار رشیدی، به کوشش: محمدتقی دانش‌پژوه تهران: کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه تهران.
ساندرز، ج. ج.، 1363، تاریخ فتوحات مغول، چاپ دوم، ترجمه: ابولقاسم حالت، تهران: امیرکبیر.
ستوده، حسینعلی، 1346، تاریخ آل مظفر، جلد 2-1، تهران: دانشگاه تهران.
سجادی، عبدالقیوم، 1383، دیپلماسی و رفتار سیاسی در اسلام، قم: مؤسسه آموزش عالی باقرالعلوم (ع).
شبانکاره‌ای، محمدبن علی بن محمد، 1363، مجمع الانساب، جلد دوم، به تصحیح: میرهاشم محدث، تهران: امیرکبیر.
علی یزدی، شرف‌الدین، 1387، ظفرنامه، تصحیح و تحقیق: سیّد سعید میرمحمد صادق و دکتر عبدالحسین نوائی، تهران: کتابخانه و موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
فخرمدبر، محمد بن منصور بن سعید، 1346، آداب الحرب والشجاعه، به کوشش: محمد سهیلی خوانساری، تهران: انتشارات اقبال.
فضل‌الله شیرازی، شهاب‌الدین عبدالله بن عزالدین، 1388، تاریخ وصاف، ج4، تهران: دانشگاه تهران.
کارپینی، ژان پلان، 1363، سفرنامه (سفرنامه نخستین سفیر واتیکان به دربار خان مغول)، ترجمه: ولی‌الله شادان، تهران: فرهنگسرای یساولی.
لمب، هارولد، 1381، چنگیزخان، ترجمه: رشید یاسمی، تهران: امیرکبیر.
مارکوپولو، 1392، سفرنامه مارکوپولو، چاپ دوم، به کوشش: ایل میلیونه، ترجمه: منصور سجادی و آنجلادی جوانی رومانو، ]بی‌جا[: انتشارات بوعلی.
مشکور، محمدجواد، 1350، اخبار سلاجقه روم، به انضمام مختصر سلجوقنامه ابن بی‏بی‏، تهران‏: کتابفروشى تهران.‏
مقریزی، تقی‌الدین احمد بن علی، 1936، السلوک المعرفه دول الملوک، جلد 1، تحقیق: مصطفی زیاده، قاهره: دارالکتب.
میرخواند، محمد بن خاوند شاه بن محمود، 1385، روضه‌الصفا فی سیره‌الانبیا و الملوک‌الخلفا، (مغولان، چوپانیان، ایلکانیان، سربداران)، ج 5، چاپ دوم، تصیح و تحشیه: جمشید کیان‌فر، تهران: اساطیر.
___________________________، 1385، روضه‌الصفا فی سیره‌الانبیا و الملوک‌الخلفا، (خوارزمشاهیان، آل کرت)، جلد 4، چاپ دوم، تصیح و تحشیه: جمشید کیان‌فر، تهران: اساطیر.
نسوی، شهاب‌الدین محمد خرندزی زیدری، 1365، سیرت جلال‌الدین منکبرنی، چاپ دوم، به تصحیح: مجتبی مینوی، ]بی‌جا[: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
نطنزی، معین‌الدین، 1383، منتخب‌التواریخ معینی، به اهتمام: پروین استخری، تهران: اساطیر.
ویلتس، دوراکه، 1353، سفیران پاپ به دربار خانان مغول، ترجمه: مسعود رجب‌نیا تهران: خوارزمی.